GLOWS gotowy do lotu. Polacy pomogą badać wiatr słoneczny
Jeszcze tylko ostatnie testy i będzie można odliczać. Polski instrument naukowy GLOWS poleci na pokładzie misji NASA, by badać niewidzialne z Ziemi światło Słońca i strukturę wiatru słonecznego. To pierwsza taka misja, w której Polacy odpowiadają za cały eksperyment, od projektu po analizę danych.
Zgodnie z planem już w środę o godzinie 13:32 polskiego czasu wystartuje misja NASA o nazwie IMAP (Interstellar Mapping and Acceleration Probe). Na jej pokładzie znajduje się wyjątkowy instrument naukowy – GLOWS, czyli GLObal solar Wind Structure. Co jednak najważniejsze, został on zaprojektowany i zbudowany w Polsce przez zespół z Centrum Badań Kosmicznych PAN. Rakieta Falcon 9 firmy SpaceX wyniesie sondę w przestrzeń kosmiczną z Centrum Kosmicznego Kennedy’ego na Florydzie. Start został przesunięty o dobę względem pierwotnych planów, ale wszystko jest już gotowe.
Czym właściwie jest GLOWS?
GLOWS to specjalistyczny fotometr, czyli urządzenie do mierzenia światła. W tym przypadku chodzi o bardzo wąski zakres długości fali: 121,5 nanometra, znany jako Lyman-alfa. To pasmo światła znajduje się w dalekim ultrafiolecie i jest całkowicie niewidzialne z Ziemi, bo pochłania je atmosfera. Właśnie dlatego obserwacje muszą być prowadzone z kosmosu.
Urządzenie ma jedno konkretne zadanie – badać strukturę wiatru słonecznego, czyli strumienia naładowanych cząstek wyrzucanych przez Słońce. Dzięki temu naukowcy będą mogli lepiej zrozumieć, jak kosmiczny wiatr wpływa na cały Układ Słoneczny, w tym również na Ziemię.
Oprócz struktury wiatru słonecznego instrument będzie rejestrować rozmieszczenie wodoru międzygwiazdowego oraz mierzyć, jak światło słoneczne oddziałuje na ten neutralny wodór. Tego rodzaju badania są niemożliwe do wykonania z powierzchni naszej planety. Potrzebujemy do tego wyspecjalizowanego sprzętu na orbicie.
Maszynka do liczenia fotonów z Polski
Maszynka do liczenia fotonów – tak eksperyment GLOWS określiła astronomka dr hab. Izabela Kowalska-Leszczyńska. To właśnie fotony, czyli elementarne cząstki światła, są rejestrowane przez polski instrument. W rzeczywistości GLOWS jest znacznie bardziej zaawansowany – potrafi wykryć światło, które świeci 100 mln razy słabiej niż Słońce. To poziom czułości wymagany do badania delikatnej poświaty w ultrafiolecie, emitowanej przez atomy wodoru znajdujące się daleko poza orbitą Ziemi.
Misja IMAP to jeden z najważniejszych projektów NASA związanych z heliosferą. Na pokładzie sondy znajdzie się dziesięć instrumentów naukowych, ale tylko jeden z nich został w całości zaprojektowany i wykonany przez naszych rodaków. Polski zespół znajduje się obecnie na Florydzie. To właśnie tam przeprowadzane są ostatnie testy.
Inwestycja, która się opłaci
Budowa GLOWS kosztowała około 20 mln zł, które zapewniło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dla porównania: cała misja IMAP kosztuje ponad 700 mln dol. Za ułamek tej kwoty Polska uzyskuje dostęp do najnowszej technologii i do współpracy z czołowymi naukowcami i inżynierami na świecie.
Przeczytaj także:
GLOWS to nie tylko sukces polskiej inżynierii, ale także świetny przykład na to, jak kraj o ograniczonych zasobach może wnieść ogromny wkład w międzynarodową naukę. Kiedy Falcon 9 oderwie się od ziemi wynosząc sondę IMAP, razem z nim polecą ambicje i marzenia polskich naukowców. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to już niedługo zaczniemy poznawać kosmiczne sekrety wiatru słonecznego. Wszystko dzięki pracy ludzi z CBK PAN.
*Źródło zdjęcia wprowadzającego: PAN
