Rodzicu, tak ochronisz swoje dziecko w sieci. Eksperci mówią, co trzeba zrobić
Jak było w szkole? Matematyka odrobiona? Pani oddała sprawdziany z przyrody? Do listy standardowych pytań współcześni rodzice muszą dorzucić te związane z aktywnością w sieci. Ale to nie wystarczy, jeżeli chcemy, aby nasza pociecha nie trafiła w nieodpowiednie miejsce i nie ściągnęła na siebie kłopotów.
Ten rok szkolny jest bez wątpienia wyjątkowym. Po raz pierwszy uczniowie czwartych klas otrzymali rządowe laptopy. To jednak nie koniec istotnych zmian. Uczeń sam może wyrobić e-legitymację, a nadchodzące miesiące w szkołach będą zapewne naznaczone przez ChatGPT i próby sprytnego wykorzystania go do zdobywania lepszych ocen. Im więcej cyfrowych elementów w szkole, tym większe zagrożenie dla uczniów, którzy nie zawsze wchodzą przygotowani do wirtualnej rzeczywistości.
Gdyby [program] był przemyślany, musiałaby mu towarzyszyć kampania edukacyjna, która każdego roku dzieci w czwartej klasie i ich rodziców oswajałaby z higieną cyfrową i mądrym korzystaniem z komputerów. Nauczycieli uczyłaby, jak wykorzystać ten potencjał, który dostali. Bez komponentu edukacyjnego ten program może zrobić więcej szkody niż pożytku
- przekonuje Magdalena Bigaj, prezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa, komentując dla Spider's Web+ program darmowych laptopów dla uczniów.
I chociaż ta wypowiedź dotyczy wspomnianego programu to jednak idealnie opisuje problem z cyfrową edukacją dzieci. Niestety w tym elemencie jest wiele do zrobienia, odpowiedzialność spada na rodziców czy nauczycieli, co w zasadzie oznacza, że dzieci pozostawione są same sobie.
Dorośli nie wiedzą, jak chronić się w sieci. W raporcie "Młodzi cyfrowi" mogliśmy przeczytać, że 60 proc. uczniów przyznało, że rodzice nie uczą ich odpowiedzialnego korzystania z internetu oraz telefonu.
Jeżeli jako dorośli nie potrafimy zadbać o nasze bezpieczeństwo to jak możemy skutecznie edukować nasze dzieci? Całe szczęście w dobie internetu informacje na ten temat są na wyciągnięcie ręki. Polecamy korzystanie z serwisów o tematyce cyberbezpieczeństwa, z materiałów w sieciach społecznościowych lub z darmowych szkoleń czy webinarów, które są organizowane co jakiś czas.
– zachęca Joanna Jakubowska zarządzająca CERT Allegro.
Od czego zacząć ochronę? Zespół CERT Allegro w rozmowie ze Spider's Web sugeruje, że najlepszą ścieżką jest skorzystanie z managerów haseł (dzięki temu unikniemy używania tego samego hasła w kilku różnych serwisach) i skonfigurowania wszędzie gdzie to możliwe drugiego składnika uwierzytelniania.
To element, który należy wdrożyć już przy korzystaniu z urządzeń. Jednak zanim cały proces się rozpocznie bardzo istotna jest rozmowa z dzieckiem. - Dziecko nie powinno się bać korzystać z komputera ani zapytać nas o radę – radzi rodzicom Jakubowska. Rozmowy na temat zagrożeń w sieci – tego, co może je tam spotkać (problem jest duży, bowiem 32,4 proc. młodych ankietowanych nie informuje nikogo o aktach cyberprzemocy – wynikało z badania Nastolatki 3.0) oraz cyfrowej higieny powinny odbywać się regularnie.
A spektrum zagrożeń jest bardzo duże
Do tradycyjnych metod, takich jak fałszywe programy, które się pobiera czy strony wyłudzające dane oraz pieniądze, można dołożyć popularne ostatnio skanowanie kodów QR. Jest to wektor ataku, który powrócił za sprawą chociażby serwisu Discord czy Steam, gdzie zeskanowanie kodu QR umożliwia zalogowanie się. Nie pozostaje nic innego jak uwaga i nie skanowanie podejrzanych kodów QR, przesyłanych przez osoby trzecie lub na przykład przyklejanych na parkomatach. Mniej wygodniej, ale bezpieczniej jest przepisać adres strony internetowej, jeżeli oczywiście nie mamy co do niego wątpliwości. Dziś jest to kod QR, jutro może to być coś czego kompletnie się nie spodziewamy.
- wylicza CERT Allegro.
Kolejny krok w celu poprawy bezpieczeństwa to konfiguracja kont oraz ustalenie loginów i haseł dla użytkowników komputera. Warto od razu skonfigurować tzw. kontrolę rodzicielską. Dla komputerów z systemem Windows możemy skorzystać z darmowego Microsoft Family Safety, a dla urządzeń od firmy Apple z konfiguracji Chmury rodzinnej. Pozwala nam to zarządzać czasem przed ekranem oraz mieć wpływ na to do jakich aplikacji ma dostęp nasza pociecha.
Na razie skupiliśmy się na komputerach, ale trzeba pamiętać, że telefony oraz w zasadzie każde urządzenie podłączone do internetu może być zagrożeniem dla młodej osoby. Do kolekcji należy dodać więc Google Family Link, który umożliwia konfiguracje kontroli rodzicielskiej na telefonach z systemem Android. Dla urządzeń od Apple wystarczy konfiguracja wspomnianej Chmury Rodzinnej.
Kontrola rodzicielska jest ważna, bo pozwala zadbać o cyfrową higienę – czyli czas spędzony przy urządzeniu i miejsca, do których może trafić. Badania pokazywały olbrzymi rozdźwięk, bowiem rodzice byli przekonani, że ich pociechy nie siedzą przed ekranami tyle, ile w rzeczywistości.
Systemy kontroli rodzicielskiej umożliwiają skonfigurowanie i ograniczenie czasu przed ekranem. Plusem takiego rozwiązania jest to, że konfigurację robimy raz, dziecko wie dokładnie ile czasu przed ekranem może spędzić danego dnia i uczy się też przy okazji zarządzania swoim czasem. Jest to rozwiązanie elastyczne, czas można skracać i wydłużać w prosty i intuicyjny sposób. Możemy bez problemu sprawdzić w jakich aplikacjach nasze dziecko spędza najwięcej czasu. To także my mamy wpływ na to co jest instalowane na danym urządzeniu, możemy na przykład nie wyrazić zgody na instalacje.
- wyjaśnia Joanna Jakubowska.
To wszystko jednak nie pomoże, jeżeli dziecko samo wpuści przestępcę do swojego urządzenia. Dlatego tak ważne są podstawowe zasady, które w zasadzie nie wymagają cyfrowych kompetencji. Nie podawaj nikomu swoich loginów i haseł. Nigdy nie używaj tego samego hasła w kilku serwisach. Korzystaj z managera haseł. Skonfiguruj weryfikację dwuetapową. Nie instaluj aplikacji z nieznanych źródeł. Nie rozmawiaj z ludźmi, których nie znasz. Nie klikaj w linki, których nie jesteś pewien. Nie klikaj na chybił trafił w komunikaty w wyskakujących okienkach. A jeżeli nie jesteś czegoś pewien, przyjdź i zapytaj – zachęcają specjaliści ds. bezpieczeństwa w sieci. Właśnie to muszą dorośli przekazać młodym.
O problemach młodych ludzi w sieci piszemy na Spider's Web:
Niektórym, bardziej zaawansowanym użytkownikom może wydawać się to dziwne, że nawet tak podstawowe porady należy przypominać w 2023 roku. Czy to oznaczałoby, że nasze – dorosłych – cyfrowe kompetencje nie rosną? Gdzieś popełniono błąd, skoro świetne kompetencje cyfrowe młodych to mit. Nie miał kto na uczyć ich podstaw, bo starsze pokolenia same nie miały odpowiedniej wiedzy.
W naszej ocenie świadomość ludzi na temat cyberzagrożeń rośnie, ale przyrost wiedzy mógłby być szybszy. Podczas różnego rodzaju szkoleń, które prowadzimy widzimy coraz więcej ludzi świadomych zagrożeń. Jeżeli jesteś jedną z takich osób to dziel się wiedzą z innymi i pomóż im być bezpieczniejszymi w sieci
– zachęca Joanna Jakubowska.
Pewnie hasło "człowiek uczy się całe życie" spokojnie znalazłoby się w TOP 5 wyświechtanych powiedzonek na świecie, ale w tym przypadku jest niestety boleśnie prawdziwe. Cyberprzestępcy się nie zatrzymują, stale rozwijają swoje umiejętności i metody działań, by wykraść poufne dane czy nawet skrzywdzić bliskie nam osoby. Dlatego nie można pozostać obojętnym i samemu trzeba stale się doszkalać w temacie cyberbezpieczeństwa. Nie tylko dla siebie, ale i naszych pociech.
