Zwoje znad Morza Martwego mogą być starsze, niż sądziliśmy. Tak mówi AI
To narzędzie oparte na AI może zrewolucjonizować datowanie starożytnych manuskryptów. Naukowcy są już pewni – część zwojów znad Morza Martwego może być starsza, niż dotąd sądzono.
Naukowcy z Uniwersytetu w Groningen zaprezentowali przełomowe narzędzie oparte na AI, które może pomóc ustalić wiek starożytnych rękopisów. Projekt opiera się na analizie stylów pisma ręcznego i wykorzystaniu danych z datowania radiowęglowego. System Enoch potrafi z dużym prawdopodobieństwem oszacować czas powstania dokumentów, nawet tych pozbawionych jakichkolwiek dat.
Enoch pomaga określić datowanie dokumentów
Dotychczas datowanie starożytnych manuskryptów bez wskazania roku powstania opierało się głównie na doświadczeniu i wiedzy paleografów, czyli specjalistów od dawnych stylów pisma. Jak czytamy w opublikowanym na łamach czasopisma PLOS One artykule, Enoch potrafi analizować znacznie większe zbiory danych i szukać zależności pomiędzy stylem pisma a czasem jego użycia. W ten sposób tworzy obiektywną oś czasu opartą na analizie tysięcy liter, słów i cech graficznych.
Model Enoch został przeszkolony na podstawie 24 zwojów o znanej dacie powstania. Analizując charakterystyczne cechy pisma, takie jak kształty liter i kąty nachylenia, AI była w stanie samodzielnie oszacować wiek aż 135 innych zwojów ze zgodnością na poziomie 79 proc. Co ciekawe, wiele z tych dokumentów, w tym fragmenty Księgi Daniela czy Koheleta, okazało się starszych, niż dotąd założono na podstawie tradycyjnej paleografii. Wskazuje to, że niektóre teksty mogły zostać zapisane w czasie życia ich domniemanych autorów, co ma ogromne znaczenie dla badań nad początkami judaizmu i chrześcijaństwa.
Być może będziemy musieli zrewidować naszą wiedzę
Zastosowanie uczenia maszynowego nie tylko pozwoliło na bardziej precyzyjne datowanie, lecz także rzuciło nowe światło na rozwój pisma hebrajskiego i aramejskiego. Przykładowo, powszechnie przyjmowany podział między stylami Hasmoneusza a Heroda może wymagać rewizji, ponieważ AI wykazała, że obie formy współistniały wcześniej, niż dotąd przypuszczano. Enoch wykazał także, że niektóre zwoje były tworzone przez różnych skrybów w tym samym czasie.
Projekt Enoch to przykład tego, jak nowoczesne algorytmy mogą stać się narzędziem do odsłaniania tajemnic sprzed tysięcy lat. Jeśli potwierdzą się wyniki sugerujące starsze daty niektórych zwojów znad Morza Martwego, będziemy musieli na nowo przemyśleć chronologię tekstów, które miały fundamentalny wpływ na kulturę Zachodu.
Przeczytaj także:
*Źródło zdjęcia głównego: Shaiith/shutterstock.com
