Mars

Czasami jest tak, że przeglądając zdjęcia wykonane przez sondy kosmiczne lub przez roboty jeżdżące po powierzchni Księżyca czy Marsa człowiek dostrzega kształt, który na pierwszy rzut oka nie pasuje do pozostałych elementów na zdjęciu. Wtedy to do pracy wkracza mózg, który stara się zrozumieć, co widzi i doszukuje się cech, które pozwoliłyby mu zidentyfikować to, na co patrzy.

Dwa obiekty z zupełnie różnych światów spotkały się ze sobą przypadkiem na powierzchni Czerwonej Planety. Jeden z nich był zwykłym kamieniem, drugi wyrafinowanym produktem trwającej miliony lat ewolucji. Brzmi jak początek dobrej powieści science-fiction, jednak to tylko opis spotkania, do którego doszło na Marsie.

Dawno minęły już czasy, w których dzieci transportowane były na wigilię do dziadków na sankach ciągniętych przez rodziców po głębokim śniegu. Śnieg w wigilię Bożego Narodzenia to coraz rzadsze zjawisko w Polsce. Okazuje się nawet, że bardziej „świąteczny klimat” niż u nas, można znaleźć w niektórych częściach Marsa.

Popatrzcie na zdjęcie poniżej. Oto niewielkich rozmiarów metalowe urządzenie przypominające rozmiarami marker do białej tablicy leży sobie bezceremonialnie na rdzawym piachu. Zero romantyzmu. Leży marker na piachu. Na Marsie. Ludzie nawet tam już śmiecą.

Wyobraźcie sobie potężne turbiny wiatrowe stojące na rdzawej powierzchni Marsa i napędzające znajdujące się tuż za polem widzenia rozległe miasto marsjańskie. Fantastyczna wizja. Problem w tym, że marsjańska atmosfera jest tak rzadka, że raczej jest to wizja czysto utopijna. Tak przynajmniej do niedawna się wszystkim wydawało.

To akurat nie jest zaskoczenie dla nikogo. Od dawna naukowcy mówili, że zapasy energii elektrycznej na pokładzie lądownika InSight wyczerpią się jeszcze przed końcem roku. I wygląda na to, że tak właśnie się stało.

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy łazik Perseverance przemierzał dno krateru Jezero na Marsie, zbierając próbki skał i regolitu, które w przyszłości mają trafić na Ziemię. Teraz będzie wkładał je do skrytki pocztowej, na której będą oczekiwały na kuriera.

Mikrofon zainstalowany na pokładzie łazika Perseverance, który w lutym 2021 roku wylądował w kraterze Jezero na powierzchni Marsa zarejestrował niedawno dźwięki przechodzącego nad łazikiem wiru pyłowego. Po raz pierwszy udało się z bliska usłyszeć wiatr na Marsie.

Kiedy niemal półtora roku temu dron Ingenuity przygotowywał się do pierwszego silnikowego lotu nad powierzchnią innego globu niż Ziemia, naukowcy zastanawiali się, czy uda mu się w ogóle poderwać i czy uda się nim bezpiecznie wylądować.

Tsunami na Marsie? Przecież tam nie ma wody w stanie ciekłym. Owszem, teraz nie ma, ale 3,5 miliarda lat temu Układ Słoneczny wyglądał zupełnie inaczej niż obecnie. Mars nie przypominał suchej, rdzawej planety, jaką dzisiaj możemy obserwować na nocnym niebie.

O tym, że woda na Marsie występuje, wiemy od dawna. Teraz jednak wszystko wskazuje na to, że naukowcy odkryli nie tylko wyschnięte koryto rzeczne po dawnej marsjańskiej rzece, ale zarys… linii brzegowej oceanu. Mówiąc delikatnie, to lekki szok.

Pod koniec 2021 roku stojący na Marsie od 2018 roku lądownik InSight, którego zadaniem było nasłuchiwanie wstrząsów sejsmicznych wewnątrz planety, zarejestrował silny wstrząs o sile 4 magnitudo. Dopiero po kilku miesiącach udało się ustalić jego źródło: największe uderzenie meteoroidu odkąd NASA bada Marsa. To był dopiero początek.

Kiedy na początku lat trzydziestych na Ziemię dotrą pierwsze próbki gruntu marsjańskiego zebrane przez łazik Perseverance, naukowcy powinni zrobić absolutnie wszystko, aby przechowywać, transportować i analizować je w możliwie jak najbardziej sterylnych warunkach. Najnowsze badania wskazują, że w próbkach gruntu pobranych spod powierzchni Marsa mogą znajdować się dowody na istnienie w przeszłości życia na Marsie.

Łazik Perseverance już od ponad roku zbiera na powierzchni Marsa próbki regolitu, pakuje je do specjalnych fiolek, które za dziesięć lat miałyby trafić do laboratoriów na powierzchni Ziemi. NASA w międzyczasie przygotowuje właśnie wszystkie niezbędne technologie, które umożliwią bezpieczne przewiezienie tego cennego ładunku na powierzchnię naszej planety.

Rozważając możliwość istnienia życia na Marsie, zwykle zakładamy, że owo życie tam wciąż istnieje lub że istniało w przeszłości, ale zmiany klimatyczne doprowadziły do jego zniszczenia. Naukowcy wskazują jednak na jeszcze jeden, bardziej zaskakujący mechanizm. To samo życie mogło sprawić, że Mars stał się dla niego nieprzyjazny i ostatecznie je uśmiercił.

Kiedy uruchamiasz zdalnie łopaty wirnika w marsjańskim helikopterze, który znajduje się na powierzchni innej planety, na której jeszcze nigdy nie stał żaden człowiek, nie spodziewasz się przypadkowych śmieci pochodzenia ludzkiego, prawda? Mimo to tak właśnie wyglądał ostatni, 33. lot Ingenuity.

Najprawdopodobniej wyczerpanie zapasu energii elektrycznej sprawił, że krążąca od ośmiu lat wokół Marsa sonda kosmiczna przestała odzywać się do kontrolerów znajdujących się na powierzchni Ziemi. Trochę szkoda, ale to i tak ogromny sukces.

Pierwszy chiński orbiter marsjański Tianwen-1 dotarł na orbitę wokół Marsa już półtora roku temu. Od maja 2021 r. po powierzchni Marsa jeździ dostarczony przez niego łazik Zhurong. Teraz naukowcy z Chin informują o odkryciach obu aparatów.

Po blisko pół roku pracy w przestrzeni kosmicznej Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, który przygotowany jest do zaglądania w najodleglejsze zakamarki wszechświata, spojrzał ostatnio na pobliskiego Marsa. Naukowcy są zachwyceni danymi, które udało im się zarejestrować.

Amerykański lądownik marsjański InSight nasłuchujący od czterech lat wstrząsów sejsmicznych na Marsie jest na tyle precyzyjny, że w ciągu swojej misji zarejestrował nawet cztery upadki meteoroidów na powierzchnię Czerwonej Planety. Naukowcy właśnie udostępnili zapis dźwiękowy.