Galaktyki

Patrząc w nocne niebo za pomocą instrumentów naukowych, astronomowie bezustannie obserwują lokalne zagęszczenia gwiazd w różnej skali. Tu większe, tam mniejsze. Czasami są to jedynie młode gromady otwarte, czasami starzejące się gromady kuliste, a czasami są to same galaktyki. Ostatnio jednak udało się zaobserwować strukturę, która nie pasuje ani do grupy galaktyk, ani gromad gwiazd. Co to jest?

Kiedy wyjrzymy poza Drogę Mleczną, w naszym bezpośrednim otoczeniu galaktycznym znajdziemy tylko dwie masywne galaktyki: Galaktykę Andromedy oraz Galaktykę Trójkąta. Oprócz nich w tzw. Grupie Lokalnej znajdziemy także kilkadziesiąt mniejszych galaktyk karłowatych. Droga Mleczna na przestrzeni swojej historii zderzyła się, rozszarpała i pożarła kilka takich mniejszych galaktyk. Jak się jednak okazuje, także i Galaktyka Andromedy ma w swojej historii podobne występki.

Kosmiczny Teleskop Hubble’a już od trzydziestu lat obserwuje wszechświat w zakresie widzialnym i w bliskiej podczerwieni. Teraz w ramach przeglądu nieba 3D-DASH zwierciadło teleskopu wykonało najdokładniejszy przegląd nieba w bliskiej podczerwieni.

W popkulturze i literaturze science-fiction laserami w kosmosie strzelają jedynie statki kosmiczne jednej cywilizacji do drugiej. Jak na razie jednak nie znamy żadnej innej cywilizacji niż nasza, a mimo to laserów w kosmosie jest całkiem sporo. Jeden z nich dostrzeżono właśnie aż 5 miliardów lat świetlnych od Ziemi.

Jeżeli macie wrażenie, że taki tytuł czytaliście już nie raz, to macie rację. Jak się jednak okazuje, naukowcy bezustannie przesuwają granice obserwowalnego wszechświata i co kilka-kilkanaście miesięcy odkrywają obiekty znajdujące się coraz dalej.

Wielki Obłok Magellana oraz Mały Obłok Magellana to zdecydowanie najbardziej fascynujące obiekty nocnego nieba półkuli południowej. Te dwie pobliskie galaktyki karłowate mają więcej ze sobą wspólnego, niż się może wydawać.

Kosmiczny Teleskop Gaia obserwuje nasze międzygwiezdne otoczenie bezustannie od końca 2014 r. mierząc odległości, prędkości i ruch ponad miliarda gwiazd. Najnowsze wnioski z tych obserwacji przynoszą nowe informacje o wieku Drogi Mlecznej, naszej galaktyki.

Na pierwszy rzut oka nasza Droga Mleczna wygląda na bardzo uporządkowaną strukturę. Naukowcy analizujący dane z teleskopu Gaia odkrywają właśnie w jej otoczeniu dowody na jej mordercze zapędy.

Zderzenia galaktyk to widok wszechobecny we wszechświecie. Niemal na każdą galaktykę bezustannie oddziałuje przyciąganie grawitacyjne innych obiektów tego typu w jej otoczeniu. Teleskop Hubble’a właśnie uchwycił wyjątkowo widowiskowy przykład rozszarpywania jednej galaktyki przez drugą.

Coraz lepsze teleskopy, coraz lepsze instrumenty badawcze i coraz więcej nieba przeczesane. Nic dziwnego, że co chwilę słyszymy o kolejnym rekordowym odkryciu. A to najmniejsza planeta odkryta poza Układem Słonecznym, a to największa galaktyka dostrzeżona we wszechświecie.

Podstawy astrofizyki gwiazd mówią, iż małe gwiazdy takie jak czerwone karły mogą żyć przez setki miliardów lat, natomiast im gwiazda jest masywniejsza tym żyje krócej. Największe gwiazdy mogą żyć jedynie miliony lat. Problem w tym, że naukowcy znajdują je także tam, gdzie w żaden sposób nie mogły się dostać w ciągu swojego życia. Co się tutaj dzieje?

Astronomowie obserwujący wszechświat za pomocą kosmicznego obserwatorium rentgenowskiego Chandra odkryli ostatnią stosunkowo małą supermasywną czarną dziurę, która skrywa się w galaktyce karłowatej, gdzie jej nie powinno być. Wyjaśnienie jej powstania może powiedzieć nam wiele o największych czarnych dziurach we wszechświecie.

ID2299 to masywna galaktyka gwiazdotwórcza, w której póki co intensywnie powstają gwiazdy. Galaktyka, która jeszcze nie wie, że jej godziny są policzone. Bo już teraz uciekają z niej ogromne ilości gazu w tempie aż 10 000 mas Słońca rocznie. A to oznacza powolną śmierć.

W centrum Drogi Mlecznej znajduje się supermasywna czarna dziura o masie cztery miliony razy większej od masy Słońca. W centrum każdej dużej galaktyki znajduje się taki obiekt. Czasami jednak gdy galaktyki się ze sobą zderzają, można natrafić na dwie takie supermasywne czarne dziury, które tańczą wokół wspólnego środka masy. Naukowcy właśnie odkryli najbliższą taką parę.

Galaktyki satelitarne to stosunkowo niewielkie galaktyki karłowate krążące wokół dużych galaktyk, takich jak np. nasza Droga Mleczna. Astronomowie zidentyfikowali wiele takich galaktyk krążących wokół nas. Teraz jednak okazuje się, że to wcale nie są satelity.

Nowo powstała supermasywna czarna dziura może zostać wyrzucona z galaktyki wraz z najbliższymi jej gwiazdami siłą odrzutu po emisji fal grawitacyjnych i przemierzać niezauważenie przestrzeń międzygalaktyczną.

Patrząc na ludzki mózg i wszechświat widzimy mnóstwo podobieństw. Jednak sama zbieżność pod względem wyglądu i struktury to nie wszystko. Podobieństw jest więcej.

Żadna z dotychczas odkrytych egzoplanet nie znajduje się tak daleko, jak źródło sygnału, które odkryli naukowcy.

Naukowcom być może właśnie udało się odkryć jedną z najstarszych istniejących gwiazd we wszechświecie. Może mieć ona istotny związek z gwiazdami, które jako pierwsze rozświetliły wszechświat po jego powstaniu 13,7 mld lat temu.

Cały Układ Słoneczny położony jest w gigantycznej strukturze magnetycznej mającej długość nawet tysiąca lat świetlnych. To, co wydawało się wieloma obiektami, tworzy jedną większą całość. Naukowcy jeszcze nie wiedzą, jak powstają i jak utrzymują się takie magnetyczne struktury.