Sylwia Czubkowska

Zamiast bać się przyszłości rodem jak z „Czarnego lustra”, szykujmy się na nią i szukajmy konkretnych rozwiązań, które pomogą nam naprawić świat. Taki właśnie cel przyświeca nam w nowym cyklu tech-reportaży Homotechnicus.

Smartfony za duże do kobiecej dłoni. Prawdopodobieństwo poważnych obrażeń w trakcie wypadku samochodowego o 47 proc. wyższe, bo testy aut wykonywane są w oparciu o wielkość i ciężar męskich ciał. Algorytmy projektowane przez mężczyzn, a więc uwzględniające ich obraz świata. Choć teoretycznie panuje równouprawnienie, to i tak, jak przekonuje Caroline Criado Perez, kobiety pozostają wciąż niewidzialne. 

„Wysłali mi instrukcję, jakich zdjęć chcą za oddanie konta na Instagramie. Miałam być naga, w kadrze amerykańskim, stać na tle białej ściany, włosy miałam mieć spięte”. Tak tworzy się awatary do filmów pornograficznych. Miliardy. Tyle fałszywych tożsamości jest tworzonych i publikowanych w internecie. Miliardy kont, postaci, twarzy, nazwisk, historii życia. Ogromna część z nich została ukradziona prawdziwym ludziom. 

Przepisy niekonstytucyjne, tworzone na polityczne zamówienie i kosztujące nas nawet 250 tys. miejsc pracy. Normalnie postawiłoby to na nogi wszystkich w obronie uciemiężonego biznesu. Jeśli jednak ustawa banująca Huaweia przepadnie, to i tak niewiele to zmieni. Już żyjemy w świecie, w którym polityka decyduje o tym, czyje inwestycje są mile widziane, a nad czyimi zapadnie nowy cyfrowy mur. 

223 810 zł przekazał po akcji Dzień Szpilek luksusowy butik Moliera2 fundacji Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową. I świetnie, ale okazuje, że to kwota kilka razy mniejsza niż wynikałoby z zasięgów akcji. 

Po 9 latach od powstania resortu dedykowanego cyfryzacji kończy się jego historia. Ministerstwa Cyfryzacji już nie będzie, ale co dalej z samą cyfryzacją? Gdzie trafi odpowiedzialność za telekomunikację, cyberbezpieczeństwo czy e-administrację?

420 tys. zdjęć  na Facebooku, ponad 170 tys. na Instagramie. Wszystkie z #DzienSzpilek, a więc za wszystkie Moliera2, czyli luksusowy butik, powinien przelać po 2 zł na Fundację Przylądek Nadziei. Genialna – na pierwszy rzut oka – akcja marketingowa może się jednak okazać nie tylko droga, ale i problematyczna. „Chore. Chore. Chore” – piszą kolejni komentujący ją internauci.

Ledwie pojawiły się e-dowody osobiste, a już szykuje się kolejna rewolucja. Od przyszłego roku obowiązkowo mają się w nich pojawić – zaszyte właśnie w ich warstwie elektronicznej – odciski palców właściciela.

Zamiast tłustych kapitalistów z cygarem w ręku, zapędzających dzieci do pracy w fabrykach, mamy globalne, cyfrowe platformy. A my wszyscy pracujemy na ich rzecz za darmo i jeszcze się z tego cieszymy. „Kapitalizm sieci” przekonuje, że nie żyjemy w globalnej wiosce, tylko w globalnej fabryce sieci. 

– Tylko 5 proc. świadków i ofiar mowy nienawiści zgłasza takie sprawy policji. Ludzie nie wiedzą, co z tym począć – mówi Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, kandydatka na urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. I przekonuje, że najwyższa pora zacząć na poważnie chronić nasze prawa także w internecie. 

– Sowieckie działania, strategie i taktyki odrodziły się w zmodernizowanej formie rosyjskiego reżimu i ery cyfrowej. Dziś Rosja chce wygrać drugą zimną wojnę dzięki sile polityki, a nie polityką siły – tak w 2017 roku mówił Clint Watts, członek Instytutu Badań nad Polityką Zagraniczną ds. bezpieczeństwa narodowego i były agent specjalny FBI. A specjalną siłą Rosjan są trolle z Petersburga.

Dokument „Społeczny dylemat” teoretycznie nie mówi nic nowego o świecie cyfrowych platform. Od faktu, że użytkownicy są wyceniani i sprzedawani niczym przedmioty, po algorytmy nakręcające dezinformację. Jednak to w jaki sposób opowiada o dylemacie platform społecznościowych sprawia, że powinien być pokazywany w każdej szkole.

Mikołaj Pawlak nie tylko ostrzega przed tabletkami, które mają doprowadzać do zmiany płci u dzieci, ale także sam dzielnie prowadzi konto Rzecznika Praw Dziecka na Twitterze. Tak dzielnie, że co i raz budzi pytania, czy to faktycznie jest oficjalne konto urzędnika publicznego. 

5 lat na wyczyszczenie infrastruktury ze sprzętu uznanego za „ryzykowny”, kary do 3 proc. światowego obrotu za niewypełnienie tego obowiązku i tylko 14 dni na odwołanie się od decyzji rządu. Oto nowe zasady związane z cyberbezpieczeństwem w kluczowych obszarach. Tak rząd chce rozwiązać problem jaki ma z Huaweiem.

Gdy firma przebiła 10 mld dolarów wartości, jej szefostwo zorganizowało ogromną imprezę w Las Vegas. Zaproszono na nią wszystkich pracowników. Lał się bezpłatny alkohol, wszystkim zafundowano drogie hotele, był nawet prywatny koncert Beyoncé. Wśród zaproszonych nie było jednak kierowców. Choć Uber globalny sukces odniósł dzięki nim, formalnie dla Ubera nie pracują. Musiałam się przekopać przez historię aplikacji, by dokładnie przypomnieć sobie, kiedy po raz pierwszy skorzystałam z Ubera. Był marzec 2015 roku, desperacko potrzebowałam dojechać na jakiś bankiet w Londynie. Londyńskie taksówki za drogie, metro do eleganckiej sukienki niewygodne. Wtedy po raz pierwszy przełamałam się, pobrałam aplikację i zrobiłam to, przed czym od zawsze ostrzegano kobiety: wsiadłam z nieznajomym do samochodu. 

200 mln subskrypcji Netfliksa to już tylko kwestia tygodni, może wręcz dni. Ale im więcej zdobywa on klientów, tym więcej jest też kontrowersji wokół tego potentata rozrywki wideo. Od awantur o propagowanie pedofilii, po zaciekłą streamingową wojnę. A jej front przebiega też przez Polskę.

Odejście wiceminister cyfryzacji Wandy Buk z tego resortu na kilkukrotnie lepiej płatne stanowisko w spółce skarbu państwa to nie tylko jednoznaczny sygnał, że praca w rządzie się mało opłaca. To przede wszystkim bardzo zła wróżba dla przyszłości samego Ministerstwa Cyfryzacji. Ale może taki resort w ogóle nie jest potrzebny? 

Choć po kilku dniach internetowego blackoutu reżim Łukaszenki przywrócił połączenia internetowe, to wciąż krąży widmo kolejnych blokad. Dlatego Białorusini i organizacje pozarządowe proszą polskie telekomy by zniosły opłaty za dzwonienie i roaming w Białorusi.

Im więcej jest szumu wokół TikToka, tym ciszej w temacie Huawei. A przecież dla Stanów Zjednoczonych kluczowy jest nie tyle serwis społecznościowy z krótkimi wideo, co powstrzymanie Chin w ich nieuchronnym podboju świata. Podboju, w którym znacząca jest sieć 5G.

Tysiące bezdomnych na ulicach, kosmiczne ceny mieszkań, które z jednych uczyniły milionerów, a innym odebrały szansę na normalne życie. Przyjezdni techies, którzy są królami życia i lokalsi, którzy czują się wydrenowani przez Dolinę Krzemową. Magda Działoszyńska-Kossow mówi, że nie chciałaby „Doliny Krzemowej w Warszawie”. – Takie wizje to pomysły polityków, którzy często wciąż jeszcze są utopistami technologicznymi i wydaje im się, że technologia nas zbawi.

Hongkoński magnat medialny i zarazem jeden z czołowych działaczy opozycyjnych Jimmy Lai został aresztowany pod zarzutem spiskowania z „obcymi siłami”. Tak oto władze w Pekinie wdrażają w życie nowe prawo o bezpieczeństwie narodowym. Wraz z nim kończy się demokracja i wolność w Honkongu. 

Powiedzmy sobie to wprost: w awanturze o TikToka nie chodzi o ochronę danych użytkowników. Gra idzie o coś zupełnie innego: rząd dusz (nie tylko cyfrowych) oraz to, która wizja świata i internetu je ukształtuje. Amerykańska czy chińska.

Gangnam Style sięgający jako pierwszy po miliard odsłon na YouTube. Samsung w czołówce pod względem ilości sprzedanych smartfonów na świecie. Kimchi do kupienia w każdym większym sklepie spożywczym. Co je łączy? To, jak przekonuje książka „Cool po koreańsku”, że wszystkie są elementem „hallyu”, czyli „koreańskiej fali”, która zalała już świat.

Część przesłuchania była najzwyklejszą polityczną popisówką, ale z pytań kierowanych do szefów Google’a, Apple’a, Facebooka i Amazona, czyli firm łącznie wycenianych na niemal 5 bilionów dolarów, wyłania się mocny przekaz. Amerykańscy legislatorzy znaleźli haki, by zarzucić im budowę monopoli.

Kolejny rok mija, a Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców wciąż nie ma nowoczesnej, faktycznie działającej wersji. Co więcej, jak zwraca uwagę NIK, z budżetu na CEPiK zaczęto na ogromną skalę finansować inne projekty, a o samym CEPIK 2.0 nikt woli nie wspominać. 

Jordan Shapiro po rozwodzie zaczął więcej czasu spędzać ze swoimi synami. Synami, którzy coraz więcej czasu spędzają na graniu i w internecie. Ale ich ojciec, zamiast przerazić się takim cyfrowym dzieciństwem, napisał książkę będącą pochwałą czasów, gdy najmłodsi dorastają na grach wideo, mediach społecznościowych i wszechobecnych ekranach. Jego „Nowe cyfrowe dzieciństwo” przekonuje, że jeżeli ktoś ma z tym problem, to są nimi niedostosowani do zmian dorośli.

PZU jako pierwsza firma wprowadza możliwość uwierzytelniania się za pomocą aplikacji mObywatel. – Były też zaawansowane rozmowy z firmami z branży fitness i medycznej. Ale pandemia je spowolniła – mówi Minister Cyfryzacji Marek Zagórski.

„Wszystko poszło nie tak, z waszej winy. Możemy sobie oskarżać innych, gospodarkę, Europę, opozycję, pogodę albo te ogromne fale historii, jakbyśmy nie mieli na nie wpływu, tacy bezradni i malutcy. Ale to wciąż nasza wina”. Te gorzkie słowa wypowiadane w serialu „Rok za rokiem” przez nestorkę brytyjskiej rodziny, w której losach oglądamy przyszłość Europy, to najlepsza chyba przepowiednia dla nas wszystkich. Niestety to przepowiednia bardzo pesymistyczna.Przyszłość biegnie szybko w przód i okazuje się odmienna od wizji, którymi karmiło nas science-fiction. Katastrofa klimatyczna razem z pożarami, suszami i ulewami topiacymi w kilka godzin miasta już tu jest. Epidemie to nie odległy problem trzeciego świata tylko wyzwanie, przed którym wszyscy stajemy równi niczym na ostatecznym sądzie. Wykluczenie cyfrowe nie wygląda tak, że nasza babcia nie ma konta na Facebooku. To odcięcie ludzi od ogromnych ułatwień, które mogą nawet ratować życie. Globalna walka Stanów Zjednoczonych i Chin to rozgrywka, w którą zaplątane są wszystkie państwa.

Światowe starcie Chin i Stanów Zjednoczonych o dominację na polu nowych technologii nie gaśnie. Znowu w jego centrum jest Huawei. Polska wciąż nie ma strategii w stosunku do tego chińskiego potentata technologii 5G. Co więcej nie wiadomo, kiedy w ogóle przyspieszą u nas prace nad samym 5G.

Plan, który wyszedł od programistów, a nie od rządu. Jawne prace i otwarte konsultacje. Ważny cel, czyli walka z epidemią. 2 mln zł na opracowanie systemu i… wszystko jak krew w piach. Miesiąc po wypuszczeniu pełnej wersji ProteGo Safe pobrało ją ledwie 270 tys. osób. By zadziałała, potrzebne jest jakieś 100 razy więcej pobrań.