10 odkryć naukowych, które zrewolucjonizowały świat

Pomysłu na aplikację, usługę czy kampanię wzmacniającą pewność siebie kobiet w życiu codziennym, pracy czy relacjach będą szukać uczestniczki i uczestnicy organizowanego przez Geek Girls Carrots wydarzenia. Do 20 maja trwa rekrutacja na Hackathon Hack4Girlz zainspirowany serialem „Sexify”.

W produkcji Netfliksa Natalia razem z koleżankami stara się stworzyć aplikację, która odmieni życie kobiet i odpowie na potrzeby ich rówieśników. Idolką bohaterki była Maria Skłodowska-Curie. Jednak to nie jedyna wizjonerka, która zrewolucjonizowała świat.

Brytyjska matematyczka i poetka, która łączyła obie te dziedziny nazywając swoje podejście „nauką poetycką”. Zasłynęła jako autorka pierwszego programu komputerowego – został dodany w formie notatek do tłumaczenia maszyny analitycznej Charlesa Babbage'a w 1843 roku. Diagram Lovelacepozwalał obliczać liczby Bernoulliego. „Proto-komputer” Babbage'a jednak nigdy nie zostało w pełni zbudowane, więc program de facto nie został przetestowany w praktyce. Niektórzy historycy informatyki twierdzą, że Lovelace wcale nie napisała pierwszego algorytmu, bo Babbage zrobił to dużo wcześniej. Nie zmienia to faktu, że to właśnie jej publikacja uznawana jest za pierwszą, a nazwa języka programowania Ada została zaczerpnięta od jej imienia.

Choć mały krok dla ludzkości, ale wielki dla człowieka, wykonał Neil Armstrong, nie udało to by się bez Margaret Hamilton. Razem z kierowanym przez siebie zespołem stworzyła oprogramowanie dla misji Apollo (na zdjęciu głównym stoi obok wydrukowanego kodu). Miała zaledwie 33 lata, kiedy astronauci po raz pierwszy postawili swoje stopy na Księżycu. Komputer pokładowy był kluczowym komponentem całego projektu – musiał być niezawodny, a jego oprogramowanie zajmować niewiele miejsca i reagować na bieżące problemy. W 2016 roku odtajniono kod misji Apollo 11. Waży nieco ponad 3 MB. To niedużo, bo jedna fotka na Instagramie potrafi mieć kilka razy więcej, ale jak wiele to znaczyło dla rozwoju technologii, w tym współczesnych komputerów.

Ta amerykańska biolożka i genetyczka już w szkole była wybitną uczennicą i zawsze zdobywała najlepsze oceny w klasie. Ukończyła Uniwersytet Stanford. Po studiach trafiła do laboratoriom Theodora Boveriego w Würzburgu, gdzie zaczęła zgłębiać tajniki chromosomów. Ponad sto lat temu wykazała, że determinują płeć. W1905 roku Stevens opublikowała wyniki swoich badań prowadzonych na mącznikach (gatunek chrząszcza). Zauważyła, że komórki samic mają 20 zwykłych chromosomów, a u samców jest ich 19 oraz jeden mizerny. To właśnie ona zaproponowała nazwanie ich odpowiednio X i Y. Udowodniła, że samice mają dwa iksy. Później prowadziła badania również na innych gatunkach owadów.

Jej idolami byli Maria Curie-Skłodowska i Ludwik Pasteur. Kiedy miała 15 lat zmarł jej dziadek. To wydarzenie sprawiło, że za cel postawiła sobie wynalezienie leku na raka. I po części jej się to udało. Początkowo była zatrudniona jako kontroler jakości w supermarketach. Pomimo wykształcenia, nie mogła znaleźć pracy na żadnej uczelni naukowej. Zmieniło się to w 1944 roku, kiedy w swoim laboratorium zatrudnił ją George H. Hitchings. Ponad 40 lat później, w 1988 r. dostali wspólnego Nobla - za odkrycie leków zwalczających m.in. białaczkę, gościec, malarię i wirusy opryszczki. Nawet po przejściu na emeryturę odegrała znaczącą rolę w rozwoju AZT – jednego z pierwszych leków na AIDS.

Norweska neurofizjolożka i neurolożka wspólnie z mężem Edvardem i Johnem O'Keefe otrzymała Nobla w 2014 roku za badania nad mózgiem – a konkretnie nad tym, dlaczego potrafimy odnaleźć drogę z miejsca na miejsce i gdzie są przechowywane te informacje. Orientacja w przestrzeni spędzała sen z powiek naukowców przez dziesięciolecia. W1971 roku najpierw O'Keefe odkrył, że „komórki miejsca” w hipokampie szczurzego mózgu tworzą swoistą mapę. Ponad 30 lat później norweskie małżeństwo odkryło kolejny ważny składnik układu pozycjonowania – „komórki siatkowe” w korze śródwęchowej. Oba rodzaje komórek pozwalają nam ustalać naszą pozycję i nawigować. Odkrycie może pomóc m.in. w lepszym zrozumieniu choroby Alzheimera.

Urodzona w 1900 roku Brytyjka była pierwszą kobietą, która została profesorką na prestiżowym Harvardzie. Jednak jej najważniejszym osiągnięciem było rozszyfrowanie składu gwiazd na podstawie ich widma absorpcyjnego (z jasnych linii możemy wywnioskować skład chemiczny), co wywróciło do góry nogami ówczesną astrofizykę. W 1925 roku stwierdziła, że są zbudowane głównie z wodoru. Do jej odkrycia przez lata podchodzono z dystansem. Uważano bowiem, że Ziemia i Słońce mają podobny skład chemiczny. Dopiero w 1929 przyznano jej rację. Niektórzy porównują jej odkrycie do Darwinowskiego „O powstawaniu gatunków”, ponieważ pozwoliło zrozumieć budowę wszechświata.

Amerykańska chemiczka polskiego pochodzenia marzyła o tym, by zostać projektanką mody. I rzeczywiście za jej sprawą powstały ubiory, choć raczej mało kojarzące się z wybiegami w Mediolanie czy Paryżu. Kwolek stała na czele zespołu w laboratoriach DuPont, który w 1965 roku wynalazł polimer służący do wytwarzania kevlaru.  Był pięciokrotnie wytrzymalszy od stali, a przy tym o wiele lżejszy.  "Nigdy w życiu nie spodziewałabym się, że ten mały ciekły kryształ może się przekształcić w coś takiego" – przyznała. Kevlar zaczęto wykorzystywać do produkcji kamizelek kuloodopornych, skafandrów kosmicznych, czy telefonów komórkowych. Kwolek miała też swój wkład w wynalezieniu popularnych włókien elastycznych takich jak lycra i spandex.

Astronomki z Harvardu (m.in. obecna na naszej liście Cecilia Payne-Gaposchkin), nazywane „harvardzkimi komputerami” dokonały wielu przełomów i pomogły skatalogować tysiące gwiazd Drogi Mlecznej. Jednak najbardziej mainstreamowe odkrycie, z 1888 roku, ma na koncie Williamina Fleming. Któż bowiem nie kojarzy charakterystycznej zjawiskowej mgławicy przypominającej głowę konia? W sumie Fleming odkryła 59 mgławic, ale to nic przy ilości gwiazd, które skatalogowała – przez 9 lat opisała ich aż 10 tysięcy.

Jest jedną z najwybitniejszych badaczek z dziedziny prymatologii, czyli nauki o ssakach naczelnych. Goodall przyczyniła się też do poznania procesów społecznego uczenia się, myślenia, działania i kultury wśród dzikich szympansów. Odkryła, że szympansy potrafią posługiwać się narzędziami. Np. wyjmują termity z gniazd używając patyków jako wędki. Wyjmują termity z gniazd używając patyków jako wędki. Ponadto włączyła szympansy i goryle do hominidów, czyli człowiekowatych. Jako pierwsza zaczęła też nadawać badanym przez siebie naczelnym imiona, a nie cyferki, co było wcześniej standardem akademickim.

Naukowcy mówią na nią „pierwsza dama fizyki lub „chińska madame Curie”. Po przeprowadzce do Stanów brała udział w Projekcie Manhattan (amerykański program budowy bomby atomowej, gdzie pracowała nad procesem wzbogacania uranu (używa się go również jako paliwa w elektrowniach atomowych). Jednak kamieniem milowym w jej karierze był eksperyment z 1957 roku, w którym wykazała, że przy rozpadzie beta jądra atomu łamana jest parzystość. To zachwiało całym wyobrażeniem o otaczającym nas świecie, który do tej pory uważaliśmy za doskonale symetryczny.

*zdjęcie główne: Draper Laboratory / Wikipedia

* Artykuł powstał we współpracy z serwisem Netflix