Radek Kosarzycki

Zaledwie 285 lat świetlnych od Ziemi znajduje się niewielka, niepozorna, czerwonawa gwiazda skatalogowana przez astronomów pod numerem TOI-5205. Na pierwszy rzut oka to tylko jeden z setek miliardów czerwonych karłów w naszej galaktyce, nic szczególnie ciekawego. Teraz jednak naukowcy znaleźli coś, co wyróżnia ten układ spośród wszystkich znanych.

Z pewnością zdarzyło wam się przynajmniej raz w życiu wyjść w nocy na dwór i zachwycić się zaskakująco rozgwieżdżonym niebem. Kiedy jest chłodno, nie ma chmur, Księżyc albo jeszcze się nie pojawił, albo już schował się pod horyzontem, a wy znajdujecie się daleko od świateł miejskich, niebo potrafi zaatakować znienacka. Wbrew pozorom te pozorne tysiące gwiazd to nie wszystko co znajduje się w przestrzeni kosmicznej.

Kiedy pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku na Marsie lądował Sojourner, pierwszy łazik marsjański, miłośnicy astronomii wiedzieli, że oto na powierzchni planety stanęło pierwsze mobilne laboratorium, które może się przemieszczać w poszukiwaniu śladów obecności wody, a być może nawet obecnego i przeszłego życia. Od tego czasu na Marsa poleciały jeszcze większe od niego łaziki Spirit i Opportunity i znacznie większe Curiosity i Perseverance. Są to najwyższej klasy mobilne laboratoria zdolne do badania składu chemicznego gleby i poszukiwania tzw. biosygnatur. Gdzie zatem jest to życie?

Mówi się, że jeżeli człowiek nie poleci na wysokość co najmniej stu kilometrów, to żaden z niego astronauta i w kosmosie nie był, nic nie widział. Od strony umownej definicji granicy kosmosu jest to prawda. Tak zwana linia Karmana znajdująca się na tej właśnie wysokości uważana jest międzynarodowo za taką granicę. Czy jednak na tej wysokości znajduje się punkt, po przekroczeniu którego zmienia się spojrzenie na świat? Oczywiście nie. Jakby nie patrzeć, jest to tylko umowna granica.

Obiekt oznaczony numerem katalogowym X7 astronomowie obserwują już od niemal dwóch dekad. Już teraz jednak wiadomo, że kolejnych dwudziestu lat nie uda się go obserwować, bowiem już za trzynaście lat przestanie on istnieć. Rzadko kiedy astronomowie mają okazję obserwować obiekty w przestrzeni kosmicznej, których żywot zakończy się jeszcze za naszego życia. X7 jest jednym z nich.

Nie daj sobie wmówić, że nie polecisz w kosmos. Już jesteś w kosmosie i, co więcej, prujesz przez niego z ogromną prędkością. Owszem, siedząc na Ziemi trudno w to uwierzyć, wszak pęd kosmicznego wiatru nie rozwiewa nam włosów i nie czujemy jak wchodzimy w zakręty. To jednak tylko szczegół. Co więcej, przed nami zmiana otoczenia.

Prezydent Obama podczas jednego z wywiadów kilka lat temu wspominał, że za czasów swojej prezydentury ze względów bezpieczeństwa nie miał prawa nawet samodzielnie prowadzić samochodu. Trudno zatem sobie wyobrazić, aby amerykański Secret Service nagle pozwolił prezydentowi na wyczyn tak skrajnie niebezpieczny jak lot w przestrzeń kosmiczną. Spokojnie, nic się w tej kwestii nie zmieniło.

Już w piątek 24 lutego w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej wystartuje statek Sojuz, który za jakiś czas przywiezie na Ziemię astronautów, którzy utknęli na stacji na skutek wycieku chłodziwa z układu chłodzenia statku Sojuz MS-22.

Międzynarodowy zespół naukowców kierowany przez badaczy z Uniwersytetu w Kopenhadze jako pierwsi w historii uzyskali kontrolę nad stanem kwantowym dwóch źródeł promieniowania jednocześnie. Dotychczas udawało się to zrobić tylko z jednym źródłem.

Na początku lutego w pobliżu Ziemi przeleciała planetoida. Nikt nawet o niej nie wspominał, bowiem przelot należał raczej do tych odległych. Choć w skali Układu Słonecznego było blisko, to jednak w naszym odczuciu było bezpiecznie. Planetoida 2011 AG5 przeleciała w odległości niemal dwóch milionów kilometrów od naszej planety, a następnie zaczęła się ponownie od niej oddalać.

Państwa arabskie powoli stają się istnym centrum dla najbardziej szalonych i wizjonerskich pomysłów architektonicznych. Niemal co kilka miesięcy pojawiają się tam pomysły na zbudowanie budynków, które nie mają swoich odpowiedników w żadnym miejscu na świecie. Więcej, nawet sam Burj Khalifa wydaje się przy nich konwencjonalnym i przewidywalnym wieżowcem. Do kolekcji nowatorskich pomysłów właśnie dołączył kolejny.

Układ Słoneczny leży w galaktyce Drogi Mlecznej. Ziemia i jej mieszkańcy znajdują się w jednym z ramion spiralnych w odległości ok. 30 000 lat świetlnych od centrum galaktyki. Do zewnętrznej krawędzi jej dysku mamy nieco bliżej, bo ok. 20 000 lat świetlnych. Gdybyśmy się wybrali w podróż do wnętrza galaktyki, to im bardziej byśmy się zbliżali, tym tłoczniej by się robiło. W pobliżu centrum moglibyśmy się nadziać nawet na specyficzną strukturę, która kształtem przypomina… kijankę.

Lodowiec Zagłady to medialna nazwa nadana lodowcowi Thwaites, który stanowi część lądolodu Antarktydy Zachodniej. Nazwa ta ma zresztą swoje uzasadnienie. Zmiany klimatyczne oraz wzrost średnich temperatur powietrza, oraz wód na powierzchni Ziemi prowadzi do jego stopniowego rozpadu. Kiedy Thwaites oddzieli się od Antarktydy, a następnie roztopi, spowoduje wzrost poziomu mórz i oceanów o nawet 65 cm, a to już poważny problem.

Dwunastego lutego jeden z węgierskich astronomów obserwujących nocne niebo dostrzegł niewielki obiekt o rozmiarach zaledwie jednego metra, przelatujący w bezpośrednim otoczeniu Ziemi. Szybkie obliczenia pozwoliły mu ustalić, że w ciągu zaledwie kilku godzin obiekt wejdzie w ziemską atmosferę i najprawdopodobniej spłonie zanim dotrze do powierzchni Ziemi. Szansę na dostrzeżenie meteoru mieli mieć mieszkańcy północnej Francji i południowej Anglii. Prognozy były niezwykle trafne.

Powoli kończy się trwająca od dwóch tygodni saga o zmasowanym nalocie chińskich balonów szpiegowskich na terytorium USA oraz Kanady, która zaczęła się od dostrzeżenia takiego właśnie obiektu przez pilota samolotu pasażerskiego. Na przestrzeni dwóch tygodni Stany Zjednoczone zdążyły potępić występek Chin, a następnie przypuścić dosłownie atak rakietowy na wszystkie dostrzeżone w kolejnych dniach balony. Teraz jednak okazuje się, że chyba ktoś mocno przesadził.

W 2016 roku dwójka amerykańskich astronomów postanowiła zatrząść powszechną wiedzą o budowie Układu Słonecznego. W opublikowanej wtedy pracy naukowcy dowodzili, że nietypowe orbity licznych obiektów transneptunowych mogą wskazywać na to, że w naszym układzie planetarnym istnieje jeszcze jedna, wciąż nieodkryta planeta. Od tego czasu minęło ponad sześć lat, ale temat Dziewiątej Planety, czy też Planety X wciąż nie umarł.

Pytanie w tytule jest być może chwytliwe, ale z pewnością nie jest pozbawione sensu, nawet mimo tego, że poszukiwanie obcych cywilizacji w ogóle nie było celem naukowców obserwujących obszar wszechświata widoczny na zdjęciu. Tym razem najnowszy, flagowy teleskop kosmiczny spojrzał bardzo daleko w kierunku megagromady galaktyk Pandora. I przedrostek mega w tym konkretnym przypadku nie jest tylko przesadą.

W nocy ze środy na czwartek polskiego czasu w pobliżu Ziemi przeleci dość sporych rozmiarów kosmiczna skała. Zagrożenia żadnego nie ma, większość ludzkości owego przelotu nie zauważy, generalnie nie ma się czym przejmować. Warto jednak pamiętać, że co do dnia dokładnie dziesięć lat temu mieliśmy znacznie bliższe spotkanie z kosmiczną skałą. Jego skutki były poważne. Jeżeli myślicie, że ze strony przestrzeni kosmicznej nam nic nie grozi, to jest to tylko złudzenie.

Przez ostatnie tygodnie łazik Perseverance przemierzający dno krateru Jezero na Marsie zajmował się przygotowaniem pierwszej w historii przesyłki, która poleci z Marsa na Ziemię. Z uwagi na to, że zanim na Marsa przyleci kurier, którego zadaniem będzie odebranie przesyłki minie jeszcze trochę czasu, łazik postanowił chociaż zrobić jej zdjęcie. Żeby nie było potem, że żadnej paczki nie ma.

Jeszcze dwa tygodnie temu z pewnością nikt nie przypuszczał, że przyjdą takie dni, w których ważnym tematem w mediach będą balony latające w górnych warstwach atmosfery. Na przestrzeni dwóch tygodni jednak sytuacja znacząco się zmieniła. Balony pojawiają się, a właściwie zauważane są na całym świecie.

Nazwę teleskopu, który w rzeczywistości składa się z sieci radioteleskopów znajdujących się w różnej części globu, możemy już kojarzyć. To on dostarczył nam bowiem spektakularne zdjęcia supermasywnych czarnych dziur w galaktyce M87 oraz w naszej galaktyce – Drodze Mlecznej. To dzięki niemu mogliśmy na własne oczy zobaczyć, jak wygląda materia otaczająca te fascynujące obiekty. Teraz jednak naukowcy z projektu ETH postanowili spojrzeć na coś zupełnie innego.

W połowie grudnia astronauci przebywający na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zostali postawieni w stan gotowości. Podczas przygotowań do spaceru kosmicznego systemy monitorujące dostrzegły niespodziewany wyciek płynu chłodzącego z układu chłodzenia załogowego statku kosmicznego Sojuz MS-22 przycumowanego do stacji kosmicznej. Po kilku dniach analiz uznano, że w układ chłodzenia statku uderzył mikrometeoroid. Problem jednak wrócił do centrum uwagi kilka dni temu, gdy na stacji doszło do drugiego wycieku. Tym razem ofiarą jest statek transportowy Progress 82. Coś tutaj wyraźnie nie gra.

Kiedy kilka dni temu pojawiły się pierwsze doniesienia o tym, że amerykańscy piloci dostrzegli na niebie nad Montaną niezidentyfikowany obiekt latający, nikt nie spodziewał się, że dojdzie do tego, co właśnie się wydarzyło. Tak czy inaczej, wkrótce obiekt ten zmieni status na zidentyfikowany obiekt już nielatający.

Pod koniec swojej trwającej niemal 13 lat misji sonda Cassini krążąca wokół Saturna dostrzegła coś ciekawego w ruchu Mimasa, księżyca, który znajduje się najbliżej otoczonej pierścieniami planety. Niewielkie wahania powierzchni księżyca przypominającego Gwiazdę Śmierci spowodowały, że naukowcy zaczęli się zastanawiać co się dzieje w jego wnętrzu.

O zmianach klimatu i grożących nam z ich powodu skutkach możemy czytać niemal od lat. Naukowcy jednak bezustannie spierają się o to, jak poważne będą konsekwencje zachodzących obecnie zmian. Dzięki temu w literaturze naukowej możemy znaleźć zarówno wizje katastroficzne mówiące o tym, że możemy już porzucić nadzieję na uratowanie środowiska, wizje alarmistyczne wskazujące, że to ostatnia chwila na wprowadzenie jakichkolwiek zmian, jak i wizje łagodne wskazujące, że choć zmiany będą, to nie będzie aż tak źle, jak się wydaje. Gdyby był choć jeden komentator, który pozbawiony by był własnych opinii i preferencji…

Wielkimi krokami zbliża się pierwsza próba wyrzucenia na orbitę okołoziemską Starshipa, największej rakiety zbudowanej przez SpaceX. Po wielu miesiącach oczekiwania możemy właśnie znajdować się zaledwie tygodnie przed pierwszą próbą. Za pierwszym razem istnieje wiele szans na niepowodzenie lotu. Wielu parametrów nie da się zasymulować i trzeba je sprawdzić „w akcji”. Jeżeli jednak lot się uda, to wkrótce możemy znaleźć się w rzeczywistości, w której Starshipy będą startowały i lądowały tak często, jak obecnie robią to Falcony 9. Z tymi lądowaniami jednak może być trochę trudniej.

Za każdym razem, kiedy pojawia się temat niezidentyfikowanych obiektów latających dostrzeżonych przez (głównie) amerykańskich żołnierzy pełniących służbę jako piloci myśliwców czy marynarze najpierw pojawia się popularna teoria mówiąca o pozaziemskim pochodzeniu takich obiektów, a chwilę później bardziej racjonalne wyjaśnienia, takie jak chociażby drony, balony wysłane nad terytorium jednego państwa przez armię innego państwa. Cóż, tym razem tylko to drugie wyjaśnienie wchodzi w rachubę.

W przypadku planet skalistych w Układzie Słonecznym nie ma absolutnie żadnych problemów. Merkury nie ma ani jednego, Wenus nie ma ani jednego, Ziemia zazwyczaj ma jeden duży, a Mars ma dwa ale bardzo mało spektakularne. Kiedy jednak wejdzie się w królestwo gazowych olbrzymów sytuacja się zmienia diametralnie, liczby się zmieniają, a granice definicji księżyca stają się bardzo mgliste.

To nie miał być przesadnie długi lot. Trasa z Tokio do Osaki to zaledwie 450 km. Typowy lot na tej trasie trwał zaledwie 54 minuty. Dwunastego sierpnia 1985 roku był to już szósty tego typu rutynowy lot krótkodystansowej wersji Boeinga 747, który podówczas latał już w liniach Japan Airlines od jedenastu lat. Od 1974 roku, kiedy to samolot został dostarczony do linii prosto z fabryki Boeinga, maszyna bez większych problemów zrealizowała niemal 19 000 lotów i spędziła w powietrzu ponad 25 000 godzin.

Na początku tego roku katalog znanych egzoplanet, czyli planet krążących wokół innych gwiazd niż Słońce miał niemal 5300 wpisów. To sporo, ale jednak większość z nich dotyczy planet, których nigdy nie udało nam się zobaczyć. Najnowsze nagranie opublikowane kilka dni temu na portalu YouTube nieco zmienia tę sytuację.