Gwiazdy

Na Ziemi dorastają kolejne pokolenia, które nie widziały rozgwieżdżonego nieba czy Drogi Mlecznej w pełnej krasie. Światła naszych miast dosłownie zalewają nocne niebo, a wkrótce będzie jeszcze gorzej. Za kilkanaście lat zobaczymy już tylko nieliczne gwiazdy.

Naukowcy znaleźli potencjalne wyjaśnienie dla dwóch bardzo nietypowych, krótkich błysków promieniowania gamma. Okazuje się, że ich źródłem mogą być bardzo szczególne gwiazdy, które właściwie nie powinny istnieć, a jeżeli istnieją, to istnieją tylko przez chwilę.

W 2021 roku nad prowincją Alberta w Kanadzie niebo zostało rozświetlone przez wchodzący w atmosferę niewielki meteoroid. Kamień jak kamień, codziennie w atmosferę ziemską wchodzi kilka ton takich kamieni. Ten jednak był wyjątkowy.

Nowe gwiazdy, obiekty, które rozświetlają przestrzeń kosmiczną, rodzą się zazwyczaj w ciemności, skryte w głębi kokonu składającego się z gęstego zimnego gazu i pyłu. Dopiero gdy zaczynają świecić, emitowane przez nie promieniowanie stopniowo rozwiewa otaczający je gaz i stopniowo ich blask zaczyna wydostawać się na zewnątrz.

Naukowcy z zespołu analizującego dane z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba opublikowali właśnie nowe zdjęcie Filarów Stworzenia. Tym razem jednak teleskop spojrzał na tę fascynującą formację w zakresie średniej podczerwieni.

Kilka tysięcy lat świetlnych od Ziemi naukowcy odkryli tajemniczy obiekt, który póki co nie pasuje do żadnej znanej kategorii obiektów kosmicznych. Wiele wskazuje na to, że jest to gwiazda neutronowa. Jeżeli faktycznie tak jest, to takiej gwiazdy neutronowej nikt wcześniej nie obserwował.

Jest poniedziałek, na zewnątrz jest zimno i wilgotno, Słońce skrywa się daleko za chmurami do weekendu jeszcze pięć długich dni, zaczynasz kolejny tydzień pracy. Nietrudno w taki dzień poczuć miałkość bytu. Warto jednak pamiętać o tym, że jest ona jedynie złudzeniem. W rzeczywistości jesteś bowiem wspaniałą maszyną, która - nawet nie w przenośni - jest częścią wszechświata.

Mogłoby się wydawać, że jeżeli spojrzymy w okular teleskopu to na niebie zobaczymy przestrzeń kosmiczną taką, jaka faktycznie jest, bez żadnych przekłamań. Do pewnego stopnia tak jest, ale jednak kosmos ma swoje sposoby na to, aby nas oszukać. Tak oto powstają dżety pozornie podróżujące z prędkościami nadświetlnymi.

Kiedy myślimy o gwiazdach, planetach czy innych dużych ciałach niebieskich, ich okresy obiegu wokół siebie zazwyczaj liczymy w latach. Naukowcy odkryli właśnie nietypową parę gwiazd, która krąży tak blisko siebie, że pełen obieg jednej wokół drugiej liczy się w minutach.

Kiedy sto milionów lat po Wielkim Wybuchu z istniejącej wtedy materii - wodoru i helu - zaczęły powstawać pierwsze gwiazdy, pojawiło się także pierwsze światło we wszechświecie. Astrofizycy od wielu lat poszukiwali choć jednej z tych absolutnie pierwszych gwiazd. Poszukiwania jednak były niezwykle trudne.

Spoglądając na najnowsze zdjęcie wykonane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba można pomyśleć dwie rzeczy: albo jest to zdjęcie zrobione soczewką zabrudzoną odciskiem palca, albo jest to skutek uderzenia w teleskop meteoroidu. Naukowcy przekonują jednak, że wszystko ze zdjęciem jest w porządku.

Już pod koniec sierpnia tuż przed wschodem Słońca nad wschodnim horyzontem będzie unosił się gwiazdozbiór Oriona, który już kilka miesięcy później będzie dominował zimowe niebo. Tak się akurat składa, że zupełnie niedawno w kierunku Oriona spoglądał Kosmiczny Teleskop Hubble’a.

Dane obserwacyjne zebrane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a oraz kilku innych obserwatoriów naziemnych i kosmicznych wskazują, że w 2019 roku, kiedy to obserwowaliśmy gwałtowny spadek jasności gwiazdy, gwiazda wyemitowała potężny powierzchniowy wyrzut masy. Nigdy wcześniej tego nie obserwowano.

'- To, że udało się odkryć Proximę d, pokazuje, jak wielki postęp technologiczny robimy. Daje to nadzieję na kolejne odkrycia. I wiadomo, że dziś jeszcze nie możemy tam polecieć, ale... prawa fizyki tego nie zabraniają - puszcza oko Joao Faria, gdy pytamy o jego najnowsze odkrycie. Odkrycie, o którym jeszcze 6 lat temu... największym naukowcom się nie śniło.

707 razy na sekundę - w takim tempie obraca się wokół własnej osi jeden z pulsarów w naszej galaktyce. Ta pozostałość po masywnej gwieździe, która miała być już tylko cieniem swojego dawnego blasku, po swojej śmierci pożarła swoją gwiezdną sąsiadkę zyskując przy tym naprawdę imponującą masę.

Znaczna większość gwiazd tworzących naszą galaktykę w toku całego swojego życia okrąża centrum Drogi Mlecznej, mniej więcej z tą samą prędkością, co gwiazdy znajdujące się w ich otoczeniu. Czasami jednak znajdzie się taka gwiazda jak Zeta Ophiuchi, która w swoim otoczeniu okazuje się gwiezdnym piratem drogowym.

Większość gwiazd we wszechświecie powstaje w układach dwóch, lub więcej gwiazd. Paradoksalnie pojedyncze gwiazdy takie jak Słońce należą do mniejszości. Takiego jednak układu trzech gwiazd jak odkryty ostatnio naukowcy jeszcze nigdy nie widzieli.

Kiedy mówi się o gwiazdach (nie filmowych, a obiektach astrofizycznych) to zazwyczaj uwagę przykuwają ich wiek, rozmiary, masa czy temperatura. W przypadku gwiazdy S4716 najbardziej charakterystyczną cechą jest jednak jej ogromna prędkość. Nie jest to zasługa samej gwiazdy co jej nietypowego otoczenia.

Patrząc w nocne niebo za pomocą instrumentów naukowych, astronomowie bezustannie obserwują lokalne zagęszczenia gwiazd w różnej skali. Tu większe, tam mniejsze. Czasami są to jedynie młode gromady otwarte, czasami starzejące się gromady kuliste, a czasami są to same galaktyki. Ostatnio jednak udało się zaobserwować strukturę, która nie pasuje ani do grupy galaktyk, ani gromad gwiazd. Co to jest?

Betelgeza jest jedną z najszerzej znanych gwiazd. Czerwony olbrzym znajdujący się w prawym górnym rogu gwiazdozbioru Oriona swoją barwą i zaskakującym okresem spadku jasności dwa lata temu przykuwał uwagę szerokiej opinii publicznej. Jest jednak jeszcze jedna gwiazda, przy której Betelgeza to mały pikuś. I właśnie jej teraz przyjrzeli się astronomowie.