Pytanie na otwarcie tygodnia: co robisz, żeby nie marnować jedzenia?

O tym, że przez pędzący konsumpcjonizm marnujemy abstrakcyjne ilości pożywienia, wiemy od dawna. W skali światowej największy problem z wyrzucaniem żywności ma oczywiście najbardziej konsumpcyjny kraj na naszej Planecie – Stany Zjednoczone. Według badań blisko 40 proc. Całej sprzedawanej żywności trafia tam na śmietnik.

Problem tam jest o tyle poważny, iż powstał nawet rządowy program walki z wyrzucaniem żywności, zakładający ograniczenie tego procederu o 50 proc. do 2030 r.

W Polsce zresztą jest niewiele lepiej. Polski Bank Żywności szacuje, iż do kosza trafia 1/3 kupowanego przez nas pożywienia, ponad 9 milionów ton. Dla porównania – Banki żywności w 2017 r. dostarczyły 65 500 ton żywności potrzebującym, co jest wartością szlachetną, ale w skali problemu: relatywnie niewielką.

Przedstawicielka Grupy KRUK w rozmowie z serwisem Newseria zaleca życie z duchem Zero Waste i racjonalne robienie zakupów, by ograniczyć marnowaną żywność. Obok padają argumenty o robieniu listy zakupów i zwracaniu uwagi na czas przydatności do spożycia.

To wszystko oczywistości, o których każdy powinien na tym etapie wiedzieć. Co jednak jeśli robię to wszystko, a nadal zdarza mi się zmarnować żywność?

Skoro zadałem pytanie, to zacznę od siebie. Niestety – wyrzucam żywność częściej niżbym chciał, choć staram się jak tylko mogę tego unikać.

Nie robię zakupów z listą, ale zawsze kupuję z grubsza te same produkty, w umiarkowanych ilościach, niemal zawsze wychodząc ze sklepu z paragonem na tę samą kwotę. Wolę pójść do sklepu codziennie i kupić to, co jest mi potrzebne, niż pojechać do sklepu w weekend i kupić jedzenia na zapas, którego rodzina 2+pies nie jest w stanie przejeść sama.

Zawsze patrzę na termin przydatności do spożycia i zawsze staram się kupować świadomie. Mimo to żywność zdarza mi się wyrzucać relatywnie często. Tym bardziej, że głównymi składnikami mojej diety są warzywa i owoce oraz generalnie nieprzetworzone produkty, a więc takie, które nie mają nadrukowanej daty przydatności do spożycia.

Pisałem już, że Zero Waste w Polsce to mrzonka. Choćbym nie wiem jak się starał, zawsze wracam z zakupów z co najmniej jednym/dwoma woreczkami foliowymi i kilkoma produktami szczelnie zawiniętymi w plastik.

Jako że nie mam pod ręką dobrego warzywniaka czy lokalnego rolnika, który sprzedawałby swoje produkty, warzywa i owoce również kupuję w marketach. I tutaj, tak sądzę, jest pies pogrzebany.

Nasi dziadkowie często mówią, że „żywność nie smakuje już tak, jak kiedyś”. I mają rację. Powiem więcej: żywność psuje się bardziej niż kiedyś.

Nie zliczę ile razy kupiłem w sklepie dobrze wyglądające owoce tylko po to, by następnego dnia odkryć na nich pleśń. Albo ile razy kupiłem zdrowo wyglądające warzywo, które po dwóch dniach w lodówce nie nadawało się do niczego innego, jak wyrzucenia na śmietnik.

To niestety cena, jaką płacimy za wygodę i szybki dostęp do szerokiego spektrum produktów w jednym miejscu. Jest przecież fizycznie niemożliwym, by każdy market każdego dnia otrzymywał dostawę świeżo zebranych warzyw i owoców od lokalnego dostawcy. Dlatego w marketach zazwyczaj kupujemy pokarm, który przebył długą, długą drogę, nim trafił na sklepowe półki.

Mój ulubiony przykład? Pomidory. W popularnych dyskontach oprócz pachnących plastikiem pomidorów na gałązce znajdziemy też zawinięte w plastik pomidory różnych rodzajów, zazwyczaj pochodzenia zagranicznego. Patrzymy na datę przydatności do spożycia: wszystko w porządku. Mało kto jednak patrzy na drugą datę, zazwyczaj skrzętnie chowaną przed wzrokiem kupujących: datę zebrania.

Zdarza się, iż pomidory zostały zebrane na wiele dni przed dostarczeniem do skupu. Oczywiście nie zawsze oznacza to coś złego; według norm unijnych, termin przechowywania pomidorów zależy od odmiany. Tym niemniej zalecany czas przechowywania dla pomidorów czerwonych to 3-5 dni. Doliczmy czas potrzebny na transport owoców do marketu, czas, jaki owoce spędzają na półce i czas, jaki potem spędzą w naszych lodówkach – czy naprawdę możemy się dziwić, że w tej sytuacji owoce i warzywa przestają być zdatne do spożycia tuż po zakupie?

W 9 przypadkach na 10 lokalny warzywniak, zwożący co rano świeże produkty z lokalnej giełdy, zaoferuje owoce i warzywa nieporównywalnie wyższej jakości od „ryneczku Lidla” czy innej Biedronki. Są one też zwykle zdrowsze, nie mówiąc już o tym, ze wspieramy lokalną ekonomię i małych dostawców.

Sęk w tym, że zakupy w warzywniaku nie zawsze są a) wygodne b) ekologiczne.

Dla przykładu – od mojego mieszkania do najbliższego Lidla mam jakieś 5 minut spacerkiem, względnie minutę autem, jeśli muszę zrobić większe zakupy. Kupuję tam wszystko, żeby nie krążyć po całym mieście, marnując czas, benzynę i emitując CO2.

Do najbliższego warzywniaka mam tymczasem co najmniej 15 minut spaceru. Do najbliższego warzywniaka, w którym faktycznie chciałbym coś kupić – pół godziny piechotą. Chcąc każdego dnia, czy nawet co drugi dzień, odwiedzać taki punkt, musiałbym zrobić o wiele więcej kilometrów samochodem i zmarnować o wiele więcej czasu, niż kupując warzywa i owoce przy okazji zakupów w Lidlu czy Biedronce.

Dochodzi tu do patowej – z punktu widzenia ekologii – sytuacji. Z jednej strony chcemy być bio, chcemy być eko, chcemy nie marnować żywności, więc kupujemy produkty świeże, które dłużej poleżą w lodówce i których potencjalnie nie wyrzucimy tak prędko.

Z drugiej zaś chcąc to osiągnąć, musimy skorzystać ze środków transportu, których użytkowanie szkodzi środowisku i poświęcić prozaicznej czynności zdobywania pożywienia o wiele więcej czasu, niż po prostu udając się do pobliskiego marketu, gdzie kupimy wszystko za jednym zamachem.

Pomijając kwestię zdobywania świeżych produktów, poza wielkimi ośrodkami miejskimi trudno też znaleźć dobre rozwiązanie dla nadmiarowej ilości potraw. A to zdarza się nadspodziewanie często – tu ugotujemy za dużo, tu kupimy czegoś więcej niż potrzeba i co potem z tym zrobić?

Oczywiście, produkty o długim terminie przydatności do spożycia można oddać np. do Banku Żywności, ale co jeśli ugotowaliśmy gar zupy dla 8 osób zamiast dla 2?

W dużych miastach coraz prężniej działają inicjatywy dzielenia się jedzeniem z sąsiadami. Istnieją też platformy takie jak Foodsi czy Too Good to Go, które umożliwiają restauracjom sprzedaż nadmiarowego pożywienia, a konsumentom jedzenie za grosze.

Tyle tylko, że na razie są to jedynie ciekawostki. Poza dużymi miastami brakuje rozwiązań, które ułatwiałyby oddanie nadmiaru przygotowanego pożywienia, a jeśli już są, to są to rozwiązania okazjonalne – jak np. stołówki dla bezdomnych, przygotowywane w wielu miastach przy okazji świąt.

Z jednej strony mamy nadpodaż produktów. Z drugiej kompletny niedobór rozwiązań, które pomogłyby załagodzić stan rzeczy wywołany galopującym konsumpcjonizmem.

Komentarze są do waszej dyspozycji.