Su-30 to potężny supersamolot. Był hitem sprzedaży rosyjskiej zbrojeniówki

Już na pasie startowym Su-30 wyróżnia się rozmiarami na tle innych konstrukcji - 15 metrów rozpiętości skrzydeł, 22 metry długości i 35 ton masy to naprawdę spore liczby. Mimo to w powietrzu samolot, szczególnie w wersji produkowanej w Indiach, wyposażonej w silniki ze zmiennym wektorem ciągu, wydaje się tracić swoją masę i gwarantuje imponującą zwrotność.

Jeszcze w latach osiemdziesiątych XX wieku rosyjska armia zleciła zakładom konstrukcyjnym im. Suchoja opracowanie takiej wersji Su-27, która mogłaby spełniać zadania myśliwca przechwytującego dalekiego zasięgu. Zaprezentowany przez konstruktorów Su-27PU (PU to skrót od ros. punkt uprawlienia, punkt dowodzenia) nie spełnił jednak oczekiwań armii i ostatecznie został odrzucony przez dowództwo rosyjskich sił powietrznych. Aby jednak prace konstrukcyjnie nie poszły na marne, producent postanowił przemianować prototyp na Su-30 i zaproponować go jako samolot do przenoszenia pocisków do zwalczania celów naziemnych. Mimo tego, że kilka egzemplarzy trafiło do armii, samolot wciąż nie robił większego wrażenia na pilotach i kierownictwie armii.

Kolejną i tym razem udaną wersją rozwojową samolotu został Su-30M (M od ros. zmodernizowany), który stał się wielozadaniowym samolotem myśliwsko-bombowym dalekiego zasięgu.

Zwyczajowo było tak, że najlepsze wersje myśliwca produkowano na rynek rodzimy, a uboższe, pozbawione niektórych elementów konstrukcyjnych sprzedawano na eksport. Istna rewolucja polityczna związana z upadkiem Związku Sowieckiego, powstaniem Federacji Rosyjskiej i wiążący się z tym procesem brak funduszy na nowe samoloty sprawiły, że tym razem już w 1993 r. konstruktorzy musieli skupić się na rozwoju przede wszystkim wersji eksportowej oznaczonej Su-30MK. W tym czasie samolot powstawał niezależnie w dwóch zakładach Suchoja. W Komsomolsku nad Amurem produkowano prostszy wariant Su-30MKK (ros. zmodernizowany komercyjny chiński), a w Irkucku znacznie bardziej zaawansowany Su-30MKI (ros. zmodernizowany komercyjny indyjski). Samoloty z Irkucka wyposażone były w silniki ze sterowanym wektorem ciągu oraz w dodatkowe powierzchnie sterowe na krawędziach natarcia skrzydeł, dzięki czemu charakteryzowały się one znacznie lepszymi zdolnościami manewrowania w powietrzu.

Pierwszym zagranicznym odbiorcą samolotów Su-30MK były Indie. W 1996 roku podpisano umowę na dostawę 40 egzemplarzy. Początkowo Indie otrzymały osiem egzemplarzy w uboższej wersji Su-30MKI-I, która nie posiadała przednich powierzchni sterowych, ani silników ze sterowanym wektorem ciągu, a jedynie wyposażona była w sondę do tankowania w locie. W międzyczasie konstruktorzy pracowali już nad docelową, bardziej zaawansowaną wersją myśliwca. Pierwszy w pełni wyposażony prototyp został oblatany w 1997, a drugi w 1998 roku. Produkcję oficjalnie rozpoczęto w Irkucku dwa lata później. Nowa, udoskonalona o te elementy wersja trafiła po raz pierwszy do Indii w 2002 roku w liczbie 10 sztuk. W ciągu kilku kolejnych lat do Indii trafiło ostatecznie łącznie 50 egzemplarzy Su-30MKI. W armii indyjskiej jednak samolotów tego typu jest znacznie więcej, bowiem w pierwotnej umowie podpisanej między oboma krajami, zawarto licencję na produkcję w Indiach kolejnych stu sztuk samolotu. Samoloty powstające w zakładach Hindustan Aircraft Limited w Indiach dostarczane są bezustannie do armii od 2004 roku.

W Komsomolsku nad Amurem natomiast od 1999 roku powstawała jednocześnie wersja myśliwca przeznaczona dla Chińskiej Republiki Ludowej. Chińczycy potrzebowali Su-30 niejako na zastępstwo swoich starzejących się Su-27. W przeciwieństwie do indyjskich samolotów, chińskie Su-30MKK nie posiadają ruchomych przednich powierzchni sterowych ani silników ze sterowanym wektorem ciągu. Pierwsze egzemplarze samolotu zostały przekazane chińskiej armii już w 2000 r. W kolejnych latach władze ChRL jeszcze kilkukrotnie ponawiały zamówienie na ten samolot. Ostatecznie do 2004 r. do Państwa Środka trafiło 100 sztuk samolotu, w tym 24 sztuki Su-30MKK2 wyposażone w rakiety przeciwokrętowe i wykorzystywane przez marynarkę wojenną Chin.

Model Su-30MKK z czasem trafił także do sił powietrznych Indonezji, Wietnamu, a w 2006 roku kiedy Stany Zjednoczone odmówiły dostaw części zamiennych do F-16, także do Wenezueli. Produkcja modelu w zakładach w Komsomolsku nad Amurem została zakończona w 2016 roku. Do tego czasu z fabryki wyjechało 206 samolotów w odmianach MKK oraz MKK2.

Od blisko dwóch dekad Su-30 gości na międzynarodowych pokazach lotniczych, gdzie wzbudza zainteresowanie nawet podczas wystaw stacjonarnych. Fantastyczne właściwości aerodynamiczne oraz smukła sylwetka od zawsze przyciągają uwagę gości takich imprez. W trakcie pokazów w powietrzu natomiast bardzo często piloci pokazują nie tylko rewelacyjne zdolności manewrowania samolotem, ale także ikoniczną akrobację zwaną "kobrą Pugaczowa", w której to samolot poruszający się do przodu staje przez chwilę dęba.

W ostatnich miesiącach Su-30 pojawia się w mediach głównie w kontekście wojny na Ukrainie. Jak się okazuje, żaden samolot nie jest idealny i już kilkukrotnie do mediów trafiły informacje o zestrzeleniu nad Ukrainą samolotu Su-30. Im mniej takich samolotów w rosyjskiej armii, tym lepiej.

Rozpiętość skrzydeł: 14,7 m
Długość: 21,94 m
Masa startowa: 34 500 kg
Masa uzbrojenia: 8000 kg
Prędkość maksymalna: 2125 km/h
Prędkość wznoszenia: 305 m/s
Pułap: 17500 m
Zasięg: 3000 km

Zdjęcie główne: Fasttailwind / Shutterstock.com