System kaucyjny zaczyna naprawdę działać. Wreszcie coś drgnęło
System kaucyjny rozwijał się w 2025 r. bardzo powoli, ale końcówka, przynajmniej według ministerstwa klimatu i środowiska, to już nabieranie rozpędu.
Od października teoretycznie jesteśmy w okresie przejściowym, ale w praktyce opakowania z kaucją trudno dostrzec na sklepowych półkach. Pierwsze oficjalne dane potwierdzały wrażenie – zwrotów było bardzo mało.
Z tego powodu trudno było oceniać start systemu kaucyjnego inaczej niż jako rozczarowanie. Mało kto miał tak naprawdę szansę ocenić, co się zmieniło.
I chociaż nawet w grudniu nie miałem okazji zapłacić kaucji i zwrócić opakowania, to resort klimatu i środowiska nie traci rezonu. Wszystko idzie zgodnie z planem – zapewnia ministerstwo.
Zebraliśmy ankiety od operatorów, z których wynika, że na koniec listopada w całym łańcuchu dostaw było już 60 mln opakowań, z czego 2,5 mln opakowań było w sprzedaży detalicznej, natomiast pół miliona opakowań zostało zwróconych. To oznacza, że w sprzedaży detalicznej mamy już 30-krotny wzrost w porównaniu do tego, co było na koniec października i oznacza również 200-krotny wzrost, jeżeli chodzi o liczby w zebranych opakowaniach – relacjonuje wiceministra klimatu i środowiska Anita Sowińska.
Ministerstwo na swojej stronie zapewnia, że po 1 stycznia opakowań objętych systemem kaucyjnym będzie przybywać
Koniec z marchewką, czas na kij - wprowadzanie opakowań bez znaku kaucji będzie się wiązać z wyższą opłata produktową. Nadal jednak zobaczymy produkty bez logo, bowiem napoje w opakowaniach nieobjętych kaucją mogą być sprzedawane aż do wyczerpania zapasów.
Jak wyjaśnia resort, firmy wprowadzające na rynek napoje muszą wykazać osiągnięcie 77 proc. poziomu zbiórki pustych butelek i puszek w ramach systemu kaucyjnego. Jeśli nie osiągną tego poziomu, zapłacą opłatę produktową – 1 zł za każdy brakujący kilogram opakowań.
Dla producentów, którzy nie podpiszą umowy z operatorem, stawka będzie potrójna i wyniesie 3 zł za kilogram. Jeżeli wymagany poziom nie zostanie osiągnięty, obowiązek wniesienia opłaty produktowej spoczywa zarówno na producencie, jak i na operatorze, przy czym każdy z nich uiszcza 50% należnej kwoty. Taki system ma na celu mobilizowanie wprowadzających na rynek napoje do przystępowania do systemu kaucyjnego, a operatorów do rzetelnego zarządzania systemem – tłumaczy ministerstwo.
Co ze szklanymi jednorazowymi butelkami?
O tym, że problem jest ogromny, mówią polskie chodniki i parki. Wokół nas pełno jest pozostawionych butelek, szczególnie tych małych, po tzw. "małpkach".
- Pewne drobne korekty są konieczne – przyznaje Anita Sowińska.
(…) to są kwestie raczej takie bardzo techniczne, natomiast będziemy również rozważać rozszerzenie systemu kaucyjnego - nie tylko o nową frakcję, ale także wzmocnienie butelki standardowej wielokrotnego użytku. Nie jest to proste zadanie, trzeba tutaj popracować nad tym koncepcyjnie, jak takie butelki zaprojektować, kto ma to zrobić, jakie są obowiązki odpowiednich instytucji czy operatorów – przyznaje wiceszefowa resortu.
Czy rzeczywiście po 1 stycznia odczujemy wejście w życie systemu kaucyjnego? Będziemy monitorować sytuację. Tam, gdzie jeszcze butelek ze znakiem kaucji nie ma, widać, że zmiany nadchodzą. W sklepach przybywa automatów, które będą przyjmować butelki. O tym, że opakowań jednak brakuje, najlepiej świadczy fakt, że nie wszystkie są jeszcze czynne. Spotkałem się z karteczkami informującymi o niedziałającej maszynie. Po nowym roku zasłaniania się okresem przejściowym już nie będzie.
