Te kobiety zrewolucjonizowały świat. Bez nich nie przeczytałbyś tego artykułu

Gdybym zapytała o najbardziej wpływowe osoby w historii technologii i informatyki, na pewno od razu posypały by się nazwiska takie jak Steve Jobs, Mark Zuckerberg, Sir Tim Berners-Lee, Linus Torvalds czy Alan Turning.

Ale co gdybym zawęziła pytanie i zapytała o wpływowe kobiety?

Strzelam, że większość osób albo wstrzymałaby się od odpowiedzi, albo wspomniała jedynie Adę Lovelace, żyjącą w pierwszej połowie XIX wieku matematyczkę, uważaną za pierwszego w historii programistę - a właściwie programistkę. I choć warto pamiętać o Adzie, to nie można zapominać, że jest jedną z wielu kobiet, które nie tylko przyczyniły do rozwoju informatycznego całej cywilizacji, ale także do faktu, że w ogóle możesz przeczytać ten artykuł.

Historia "Betty" Holberton zaczyna się w Filadelfii w stanie Pensylwania, gdzie przyszła na świat w 1917 roku jako jedno z ośmiorga dzieci Johna Syndera i Frances Morrow. W przeciwieństwie do większości rówieśniczek, Holberton zdecydowała się nie tylko rozwijać zawodowo, ale i studiować. Za kierunek studiów objęła dziennikarstwo, który to pozwolił jej na podróże. Jednak już pierwszego dnia zajęć została zapytana przez swojego profesora matematyki "czy nie lepiej czułaby się w domu wychowując dzieci".

Wybuch II wojny światowej sprawił, że Betty musiała odstawić studia na bok. Została bowiem zatrudniona w roli obliczeniowca (ang. computer), czyli na stanowisku istniejącym od XVIII wieku aż do upowszechnienia się komputerów, które polega po prostu na wykonywaniu obliczeń. Wraz z piątką innych kobiet - Kay McNulty, Marlyn Wescoff, Ruth Lichterman, Betty Jean Jennings oraz Fran Bilas - rolą Betty było zaprogramowanie komputera ENIAC do wykonywania obliczeń balistycznych na potrzeby Wojskowego Laboratorium Badań Balistycznych. Podczas pracy nad ENIAC-iem "Betty" Holberton wpadała na wiele pomysłów podczas pracy w nocy, co doprowadziło jej kolegów do żartobliwego stwierdzenia, że "rozwiązała więcej problemów we śnie niż inni przytomni ludzie".

Po zakończeniu wojny Holberton kontynuowała karierę matematyczną i w 1959 roku została szefową oddziału badań nad programowaniem w Laboratorium Matematyki Stosowanej w David Taylor Model Basin. Holberton przyczyniła się do powstania komputera UNIVAC - pierwszego komputera ogólnego przeznaczenia. Ponadto to właśnie udziałowi Holberton w tworzeniu UNIVAC zawdzięczamy dwie cechy charakterystyczne dla współczesnych komputerów: panele sterowania, które posiadają klawiaturę numeryczną obok klawiatury i przekonanie inżynierów do zastąpienia czarnej obudowy UNIVAC-a szaro-beżowym odcieniem, która później stała się standardem w komputerach osobistych.

Grace urodziła się w 1906 roku jako najstarsza z trójki dzieci pary imigrantów - Szkota Waltera Fletchera Murraya oraz Holdenerki Mary Campbell Van Horne. Dziewczynka od wczesnego dzieciństwa wyróżniała się ciekawością świata i pasją do... majsterkowania. W wieku siedmiu lat była ciekawa, jak działa jej budzik. Ale kiedy go rozebrała, nie była w stanie złożyć go z powrotem. Następnie Grace rozebrała jeszcze siedem budzików, ku niezadowoleniu matki, która zabrała jej urządzenia, zostawiając tylko jeden do zabawy.

Ta naturalna ciekawość świata zaprowadziła ją na Uniwersytet Yale, gdzie w 1930 roku ukończyła studia magisterskie z dziedziny matematyki i fizyki. Po wybuchu II wojny światowej w Europie Hopper próbowała zaciągnąć się do Marynarki Wojennej, ale bezskutecznie. Dopiero w 1943 roku została przyjęta do kobiecej gałęzi Rezerwy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. W 1944 zajmowała się programowaniem komputera Mark I, a po wojnie Hopper została pracownikiem Eckert-Mauchly Computer Corporation jako starsza matematyk i dołączyła do zespołu opracowującego komputer UNIVAC.

W czasie swojej kariery znacząco wpłynęła na współczesną informatykę, opracowując w 1952 roku pierwszy kompilator - narzędzie tłumaczące kod czytelny dla człowieka na język maszynowy, dzięki czemu programowanie stało się łatwiejsze i zaczęło przypominać swoją obecną formę. Kontradmirał, bo taką rangę otrzymała od marynarki wojennej w 1983 roku, na dwa lata przed odejściem w stan spoczynku odegrała również kluczową rolę w tworzeniu COBOL, jednego z najwcześniejszych języków programowania wysokiego poziomu, który wykorzystywał składnię podobną do angielskiej i do dziś jest używany w zastosowaniach biznesowych. Ponadto Grace Hooper zawdzięczamy popularyzację pojęcie buga, czyli błędu w oprogramowaniu komputerowego. To właśnie w komputerze Mark II w 1947 roku współpracownicy Hooper odnaleźli ćmę, która zainspirowała nowy termin w informatyce.

Z kolei historia Adele Goldberg rozpoczęła się w Cleveland w Ohio w 1945 roku. Adele już od najmłodszych lat wykazywała zainteresowanie matematyką i rozwiązywaniem różnego rodzaju problemów. Goldberg w 1967 roku uzyskała tytuł licencjata z matematyki na Uniwersytecie Michigan, a następnie ukończyła studia magisterskie na Uniwersytecie w Chicago, gdzie w 1973 roku uzyskała zarówno tytuł magistra, jak i doktora informatyki.

W 1973 roku Goldberg dołączyła do Xerox Palo Alto Research Center (PARC) jako naukowiec. Owocem pracy jej i całego zespołu był opracowany w 1973 roku Smalltalk-80 - innowacyjny język programowania, który wprowadził i spopularyzował koncepcje programowania obiektowego. Przyjazny dla użytkownika, graficzny interfejs Smalltalk był przełomowy i położył podwaliny pod wiele nowoczesnych wzorców projektowania oprogramowania. Co więcej, Adele sama dążyła do popularyzacji Smalltalk i pomogła redakcji magazynu BYTE w 1981 roku w stworzeniu obszernego artykułu, z którego wielu entuzjastów komputerów po raz pierwszy dowiedziało się o tym języku programowania.

W 1984 roku Steve Jobs domagał się demonstracji możliwości Smalltalk, wobec czego Goldberg była niechętna - przekonali ją dopiero wyżsi rangą pracownicy Xerox. Wkrótce potem interfejs graficzny użytkownika, zainspirowany przez środowisko programistyczne Smalltalk, trafił do pierwszego komputera Macintosh.

Urodzona w 1914 w roku w Wiedniu Lamarr ma za sobą najbardziej nietypową historię. Jako córka bogatego austriackiego bankiera Lamarr mogła spełnić swoje najskrytsze marzenie z dzieciństwa, którym było... aktorstwo. Austriaczka ukończyła szkołę aktorską i poświęciła się przybytkowi dziesiątej muzy, a swoją najsłynniejszą - i najbardziej kontrowersyjną - rolę wcieliła się w 1933 roku w filmie "Ekstaza" w reżyserii Gustava Machatego, występując nago. W 1937 roku Hedy uciekła od męża do Londynu, przyjęła nazwisko Lamarr, a dzięki znajomości z Louisem Mayerem udało jej się trafić do Hollywood.

Gdzie więc miejsce na wynalazki? Pomiędzy rolami Lamarr była samoukiem i tworzyła różne pomniejsze wynalazki takie jak pastylka, która rozpuszczona w wodzie dawała napój gazowany lub projekt ulepszonego sygnalizatora świetlnego. Wraz z nadejściem wojny Lamarr, jak wiele innych osób, chciała przysłużyć się w walce przeciw Państwom Osi. Czerpiąc ze swoich doświadczeń i wiedzy zdobytej podczas małżeństwa z austriackim producentem broni Friedrichem Mandlem, Hedy zdała sobie sprawę z wyzwań związanych z bezpieczną komunikacją wojskową i zagrożeniem stwarzanym przez torpedy sterowane falami radiowymi.

Podczas II wojny światowej współpracowała z kompozytorem George'em Antheilem nad opracowaniem systemu komunikacji z często zmieniającymi się częstotliwościami. Ich wynalazek miał uniemożliwiać siłom wroga zagłuszania torped sterowanych radiowo poprzez szybką zmianę częstotliwości, co utrudniało przechwytywanie lub zakłócanie sygnałów. Chociaż Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych nie zaadaptowała wynalazku podczas wojny, położył on podwaliny pod przyszłe technologie komunikacji bezprzewodowej. Podstawy kryjące się za jej systemem przeskakiwania częstotliwości dały podwaliny pod nowoczesne technologie bezprzewodowe, takie jak Wi-Fi, Bluetooth i GPS.

Gladys West to urodzona w 1930 roku w Sutherland w stanie Wirginia amerykańska matematyczka. Dorastając w wiejskiej społeczności rolniczej, West postrzegała naukę i edukację jako drogę do lepszego życia. Doskonale radząc sobie w nauce, West zdobyła stypendium w Virginia State College, który ukończyła w 1952 roku z dyplomem z matematyki. Później uzyskała tytuł magistra matematyki w tej samej instytucji.

Kariera matematyczki rozpoczęła się już po wojnie, w latach 50. XX wieku. Mimo to jej praca została od razu powiązana z jednostkami wojskowymi - w 1956 roku West dołączyła do Naval Proving Ground w Dahlgren w Wirginii, co było nie lada wyczynem ze względu na jej wiek, płeć, jak i kolor skóry. Głównymi zadaniami West było dokonywanie złożonych obliczeń matematycznych i programowanie komputerów do analizy danych satelitarnych. Na początku lat 60. Gladys była jedną z członkiń grupy badawczej, która udowodniła, że ruchy Plutona są zależne od ruchów Neptuna. W kolejnych latach poświęciła się analizie danych wysokościomierza satelitarnego z programu NASA Geodetic Earth Orbiting, w celu stworzenia modelu kształtu Ziemi. Poprzez złożone obliczenia na komputerze IBM 7030 udało jej się opracować model Ziemi - elipsoidy z dodatkowymi pofałdowaniami znanymi jako geoida.

W 1978 roku West została mianowana kierowniczką projektu Seasat, eksperymentalnego amerykańskiego satelity do obserwacji oceanów. Seasat miał za zadanie dostarczać danych na temat szerokiego zakresu warunków i cech oceanograficznych, w tym wysokości fal, temperatury wody, prądów, wiatrów, gór lodowych i cech wybrzeża. Był to pierwszy projekt, który pokazał, że satelity mogą być wykorzystywane do obserwacji użytecznych danych oceanograficznych. Z projektu Seasat wkrótce wyłonił się GEOSAT, program który uwzględniając różne siły działające na powierzchnię Ziemi, był w stanie precyzyjnie określać pozycje satelitów na orbicie. To właśnie ten model, wraz z późniejszymi aktualizacjami, umożliwia współczesnemu systemowi GPS wykonywanie dokładnych obliczeń dowolnego miejsca na Ziemi. W 2018 roku matematyczka została formalnie uznana za swój wkład w rozwój GPS przez Zgromadzenie Ogólne Wirginii. W tym samym roku została również wprowadzona do Air Force Space and Missile Pioneers Hall of Fame.