Gwiazda wybuchła dwukrotnie. Pierwszy raz uchwycono tak rzadkie zjawisko
Po raz pierwszy w historii naukowcom udało się zaobserwować ślady wyjątkowo rzadkiego zjawiska astronomicznego. Podwójnej eksplozji martwej gwiazdy.
Pozostałości po supernowej SNR 0509-67.5 dostarczyły przełomowych danych, które mogą całkowicie odmienić nasze rozumienie wybuchów typu Ia.
Podwójną detonację sugeruje obszerna analiza
Jak czytamy na łamach portalu Space, międzynarodowy zespół badaczy, korzystając z teleskopu VLT i spektrografu MUSE, przyjrzał się pozostałościom po supernowej SNR 0509-67.5, znajdującej się 60 tys. lat świetlnych od Ziemi, w konstelacji Złotej Ryby. Analiza wykazała obecność struktur wskazujących na tzw. podwójną detonację. Jest to zjawisko znane do tej pory wyłącznie z modeli teoretycznych.
Biały karzeł to końcowy etap życia gwiazdy podobnej do Słońca, czyli pozostałość po jej wypaleniu się. W klasycznym scenariuszu supernowej typu Ia martwa gwiazda gromadzi materię od pobliskiego towarzysza, aż przekroczy tzw. granicę Chandrasekhara (1,4 masy Słońca), co prowadzi do eksplozji. Jednak przypadek SNR 0509-67.5 pokazuje, że nie wszystkie białe karły potrzebują osiągnąć tę granicę. W niektórych sytuacjach nagromadzony wokół gwiazdy hel może doprowadzić do wstępnego wybuchu, czyli pierwszej detonacji. Wygenerowana w ten sposób fala uderzeniowa dociera do jądra gwiazdy, wyzwalając właściwą eksplozję supernowej.
Ta obserwacja może zmienić zasady gry
Zespół badawczy odkrył w strukturze pozostałości po wybuchu chemiczny i przestrzenny odcisk palca, który był zgodny z przewidywaniami dla scenariusza podwójnej detonacji. Obszar centralny, bogaty w żelazo, otoczony jest przez helowe warstwy, będące pozostałością po pierwszej eksplozji. To pierwszy raz, gdy tak wyraźne dowody na ten mechanizm zostały uchwycone obserwacyjnie, a nie tylko przewidziane przez symulacje.
Supernowe typu Ia to tzw. świece standardowe. Ich przewidywalna jasność pozwala astronomom precyzyjnie mierzyć odległości w kosmosie. Dzięki nim powstały m.in. modele ekspansji Wszechświata i hipoteza istnienia ciemnej energii. Odkrycie, że nie każda supernowa typu Ia przebiega według klasycznego scenariusza, może wymusić ponowną analizę danych obserwacyjnych i kalibrację kosmicznych modeli.
Biały karzeł, który ożywił astronomię
Zdaniem dr Priyam Das, która kierowała badaniami, obserwacja to przełom zarówno w nauce, jak i w popularyzacji wiedzy o ewolucji gwiazd. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych instrumentów obserwacyjnych możliwe było nie tylko rozwiązanie długo nierozwikłanej zagadki, lecz także przedstawienie niezwykle efektownego obrazu pozostałości po eksplozji.
Przeczytaj także:
Podwójna detonacja białego karła nie tylko poszerza naszą wiedzę o końcowych etapach życia gwiazd, ale też udowadnia, że Wszechświat wciąż skrywa zaskakujące scenariusze. Nawet w przypadku gwiazd, które teoretycznie już dawno umarły.
*Źródło zdjęcia głównego: eso.org
