Egzoplanety

PSR B1257+12 B. Mówi wam to coś? Nie? To może Poltergeist? Nie, nie chodzi o ducha. Mamy tu oficjalną nazwę jednej z dwóch pierwszych planet pozasłonecznych, jakie zostały odkryte. Poltergeist to jej przydomek. Druga z nich - PSR B1257+12 C - otrzymała nieoficjalne imię Fobetor od greckiego boga koszmarów sennych. Zostały odkryte w 1992 roku przez Polaka, Aleksandra Wolszczana, który dokonał tego przy pomocy obserwacji prowadzonych z nieczynnego już, słynnego Obserwatorium Arecibo w Portoryko.

Wiemy o istnieniu dziesięciu tysięcy egzoplanet, które zostały odkryte. Informacje o nowym globie krążącym wokół innej niż Słońce gwiazdy, nie robią już dziś na nikim wrażenia. Naukowcy niemal co drugi dzień podają do wiadomości fakt, że gdzieś we wszechświecie istnieje jakaś planeta, krąży wokół określonej gwiazdy, a jej atmosfera zawiera odpowiednie pierwiastki chemiczne. Zwykle takiej informacji towarzyszą też dane dotyczące wielkości planety wraz z jej odległością od Ziemi.

Astronomowie znają już ponad 5000 egzoplanet, czyli planet poza Układem Słonecznym. Odkrycia kolejnych, nawet bardzo podobnych do Ziemi globów stanowią dziś już niemal codzienność, podobnie jak starty rakiet i loty w kosmos. Tym razem jednak mamy do czynienia z czymś, co udało się osiągnąć do tej jedynie raz. Naukowcy zaobserwowali bowiem moment, w którym powstaje egzoplaneta.

Pamiętacie scenę ze słynnego filmu „2001: Odyseja Kosmiczna”, w której ostatnim meldunkiem dowódcy Bowmana było pełne zachwytu zdanie „My God, it’s full of stars” („Mój Boże, ile tu gwiazd”)? Ten cytat przyszedł mi na myśl, gdy czytałem komunikat prasowy o najnowszym odkryciu w dziedzinie astronomii. W komunikacie tym Jackie Villadsen, profesor fizyki i astronomii na Uniwersytecie Bucknell w Pensylwanii w USA stwierdza: „Widzę tę rzecz, której nikt wcześniej nie widział”. Przyznacie, że brzmi doniośle i nieco poetycko. Co sprowokowało ją do takiej reakcji? Odkrycie pola magnetycznego na jednej z egzoplanet.

Pomimo odkryć setek planet poza naszym Układem Słonecznym tak naprawdę nie znaleźliśmy do tej pory zbyt wielu układów planetarnych podobnych do naszego. Odkryte dotychczas planety mają jednak jedną wspólną cechę z naszymi najbliższymi sąsiadami - są zbudowane z materii.

NASA poinformowała właśnie o doniosłym odkryciu. Pierwszy raz na odległej planecie w innym układzie słonecznym odkryto równocześnie wodę, metan i dwutlenek węgla. Planeta VHS 1256 b ma też własną atmosferę i gorące jak ogień chmury piaskowe. To nie wszystkie zdumiewające informacje o tym obiekcie.

Zaledwie 138 lat świetlnych od nas znajduje się planeta o urokliwej nazwie HD-207496b. Naukowcy, którzy ją badają, wskazują, że należy ona do bardzo nietypowego rodzaju planet. Mamy oto do czynienia z planetą znajdującą się na skali w luce między masywnymi planetami skalistymi a małymi planetami gazowymi. Wszystko wskazuje, że może to być młoda gazowa planeta, która za jakiś czas stanie się filmowym wodnym światem.

Zaledwie 285 lat świetlnych od Ziemi znajduje się niewielka, niepozorna, czerwonawa gwiazda skatalogowana przez astronomów pod numerem TOI-5205. Na pierwszy rzut oka to tylko jeden z setek miliardów czerwonych karłów w naszej galaktyce, nic szczególnie ciekawego. Teraz jednak naukowcy znaleźli coś, co wyróżnia ten układ spośród wszystkich znanych.

Na początku tego roku katalog znanych egzoplanet, czyli planet krążących wokół innych gwiazd niż Słońce miał niemal 5300 wpisów. To sporo, ale jednak większość z nich dotyczy planet, których nigdy nie udało nam się zobaczyć. Najnowsze nagranie opublikowane kilka dni temu na portalu YouTube nieco zmienia tę sytuację.

Jednym z najbardziej ekscytujących zadań stojących przed najnowszym obserwatorium kosmicznym jest bez wątpienia badanie pobliskich układów planetarnych, w których znajdują się liczne planety skaliste, z których część znajduje się w ekosferach swoich gwiazd macierzystych. Jednym z najciekawszych układów tego typu jest z pewnością TRAPPIST-1.

Jeszcze dziesięć lat temu sama idea fotografowania planet pozasłonecznych graniczyła z fantastyką. Owszem, człowiek odkrywa egzoplanety od blisko trzech dekad, ale czym innym jest odkryć planetę, a czym innym ją faktycznie sfotografować. Tymczasem, nowy superjowisz może trafić do albumu ze zdjęciami.

Myślałeś, że Wenus jest najgorszą planetą skalistą do życia? Przy GJ 1252 b to nawet na Wenus jest chłodno. Ta superziemia jest tak gorąca, że złoto na jej powierzchni może być cieczą.

Na przestrzeni ostatnich trzech dekad naukowcy odkryli już ponad pięć tysięcy planet krążących wokół innych gwiazd niż Słońce. Wśród nich są planety podobne do Ziemi, podobne do Jowisza, a także cała paleta planet mieszczących się między tymi diametralnie różnymi globami. Od czasu do czasu jednak trafia się planeta szczególnie interesująca. Dwie takie planety naraz naukowcy odkryli niedawna w pobliżu gwiazdy LP 890-9.

Długo nie trzeba było czekać. Najnowsze i największe kosmiczne oko na wszechświat wykonało właśnie pierwsze w swojej historii zdjęcie planety pozasłonecznej. Bohaterem zdjęcia jest gazowy olbrzym HIP65426b.

TOI-1452 b - taką niepozorną nazwę nosi planeta pozasłoneczna odkryta za pomocą kosmicznego teleskopu TESS. Ten świat jest absolutnie wyjątkowy z kilku różnych powodów.

Od zawsze w internecie można było „nazwać gwiazdę lub planetę” i otrzymać pamiątkowy certyfikat. Problem jednak w tym, że poza osobą, która za to zapłaciła nikt o tej nazwie nie wiedział. Teraz jednak pojawia się okazja na nadanie prawdziwej nazwy prawdziwej planecie pozasłonecznej. Aż szkoda nie skorzystać.

Międzynarodowy zespół astronomów ogłosił właśnie odkrycie bardzo nietypowej planety. Wróć, planeta może jest i typowa, ale zdecydowanie tak młodej planety jeszcze nie widzieliśmy.

Przez całe stulecia ludzkość zastanawiała się, czy gdzieś tam wśród gwiazd widocznych na niebie mogą istnieć planety, czy też Słońce jest pod tym względem wyjątkiem. Postęp w rozwoju nauki i technologii sprawił, że w 1992 roku wątpliwości zostały rozwiane. Aleksander Wolszczan oraz Dale Frail odkryli pierwsze planety poza Układem Słonecznym. Co ciekawe, odkryli je w takim miejscu, w jakim - jak się teraz okazuje - prawie nigdy nie występują.

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba w ciągu kilku tygodni rozpocznie swoje pierwsze właściwe obserwacje naukowe. Na początku zobaczymy zapewne jakieś zachwycające zdjęcia ciekawych obiektów kosmicznych, a potem teleskop rozpocznie wieloletnią służbę obserwacyjną. Już w pierwszym roku będzie bardzo ciekawie.

Już tylko tygodnie dzielą nas od momentu, w którym Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba rozpocznie właściwe obserwacje naukowe. Jednym z najbardziej ekscytujących celów obserwacji będą z pewnością planety pozasłoneczne. Co pokaże nam nasze nowe okno na wszechświat?