Młody Technik

Petros Psyllos to jeden z najzdolniejszych Polaków młodego pokolenia, konstruktor, twórca wynalazków dla niewidomych i niezwykły student z Białegostoku.

Błądząc po przepastnych czeluściach historii techniki można trafić na bardzo ciekawe i na pierwszy rzut oka budzące zdziwienie fakty, jak choćby taki, że pierwszą w Europie stację telewizyjną uruchomił... urząd pocztowy. Berliński Urząd Pocztowy dokładnie. Dokładnie 22 marca 1935 roku. W tym czasie w Berlinie było ledwie kilka odbiorników telewizyjnych. Program emitowano 3 razy w tygodniu po 1,5 godziny dziennie.

Postępujący rozwój nauki i techniki generuje nieustanny głód informacji i potrzebuje - co zrozumiałe - sprawnego systemu jej obiegu. Potrzebne są coraz nowsze, wydajniejsze i tańsze metody gromadzenia, przetwarzania i przekazywania lawiny informacji. Dużą rolę odgrywają komputery, systemy telekomunikacyjne i... kserokopiarki, które w dobie powszechnego obiegu informacji cyfrowej nadal stoją w każdym niemal biurze i mają się całkiem dobrze.

Okręt “Beagle” odbił od brzegów Anglii 27 grudnia 1831 roku rozpoczynając pięcioletnią podróż dookoła świata. W wyprawie miał wziąć udział profesor John Steven Henslow, słynny brytyjski przyrodnik, jednak stan zdrowia zmusił go do rezygnacji z podróży. Zastąpił go jego student, młody człowiek, który nim zainteresował się naukami przyrodniczymi próbował nieskutecznie rozpocząć studia medyczne, potem teologiczne, największe zainteresowanie przejawiał jednak polowaniami. Ów młody człowiek nazywał się Charles Robert Darwin i w przyszłości będzie odpowiadał za teorię, która wywróci do góry nogami utarty od lat pogląd na pochodzenie człowieka - teorię ewolucji.

Każdego roku na naszym niebie pojawia się od kilku do kilkunastu komet. W większości są to słabe obiekty, których obserwacja możliwa jest tylko przy pomocy dużych, skomplikowanych, profesjonalnych teleskopów. Nie dziwi zatem, że wzmianki o tych obiektach znaleźć można wyłącznie w specjalistycznej prasie astronomicznej. Czasem jednak pojawi się na tyle jasna kometa, że jej obserwacja możliwa jest wręcz gołym okiem, o czym z wielką ochotą donoszą media wszelkiej maści. Czasy, kiedy komety wywoływały popłoch i panikę, głównie z powodu niewiedzy na temat tych obiektów, minęły bezpowrotnie. Dziś jest wręcz przeciwnie - wywołują spore zainteresowanie. Czy aby nie jest to objaw zbytniego zaufania dotychczasowym osiągnięciom astronomii? Czy ze strony komet coś nam grozi?

Obserwując historię i zjawiska w niej występujące, spostrzegając ich podobieństwo w krótszym lub dłuższym wycinku czasowym, nadajemy mu umowną nazwę adekwatną do rodzaju lub charakteru zjawisk w nim dominujących. Najczęściej sięga się po pojęcie okresu, czasem też po pojęcia o szerszym zakresie lub wręcz po określenia przenośne. Mamy zatem okres romantyzmu, wiek pary i elektryczności, epokę kamienia łupanego, lata kryzysu, dekadę wojen. Czy na podobne okresy można podzielić historię techniki?

Jest rok 1948. Dwójka naukowców: J. Bardeen i W. Brattain na łamach “Physical Review” publikują “A Transistor, the Semiconductor Triode” - najważniejszy chyba artykuł w dziejach elektroniki. Opisywali w nim możliwości skonstruowania przyrządu, który miał odesłać na historyczną emeryturę lampę elektronową, a elektronikę popchnąć na ścieżkę prowadzącą wprost do półprzewodników, układów scalonych, mikroprocesorów i komputerów.

San Francisco. Siedzący w małej knajpce inspektor policji Harry Callahan jest świadkiem napadu na bank. Wyciąga broń, wychodzi na ulicę, zabija dwóch z trzech napastników, trzeciego rani. Postrzelony bandyta pada na ulicę, obok niego ląduje jego broń. Inspektor policji powoli podchodzi do leżącego mężczyzny, celuje mu prosto w głowę i przez zaciśnięte zęby cedzi: “Wiem, co myślisz: ‘Wystrzelił sześć razy czy tylko pięć?’ Cóż, mówiąc szczerze w całym tym podnieceniu sam się trochę pogubiłem. Ale skoro to jest Magnum .44, najpotężniejsza broń ręczna na świecie, który może rozwalić ci głowę, musisz zadać sobie pytanie ‘Czy mam dziś szczęście?’ Cóż śmieciu, masz?”.

Koniec lat 70-tych ubiegłego stulecia to przedsionek rewolucji technologicznej, która na dobre wybuchła w latach 80-tych między innymi w związku z upowszechnieniem się komputerów i związanej z nimi cyfryzacji. Ale nie tylko. Wiele technologii, które dziś na dobre goszczą w naszym świecie, bez których nie wyobrażamy sobie życia, po prostu w naturalny sposób z nich korzystamy, jakby były czymś oczywistym, czymś co istniało od zawsze, miały swoją premierę kilkadziesiąt lat temu. Oto kilka z nich.

Od samego początku ery powszechnej komputeryzacji trwa niekończący się wyścig. Gonią się producenci sprzętu z producentami oprogramowania. Jak tylko ci pierwsi, odpowiadając na potrzeby tych drugich, wypuszczą lepszy, szybszy, pojemniejszy, wydajniejszy sprzęt, ci drudzy od razu zagospodarowują nadwyżkę danej im mocy i płodzą jeszcze bardziej pamięciożerne, jeszcze bardziej wyciskające siódme poty z procesora oprogramowanie. A komputery, że ujmę to prosto, jak “muliły”, tak “mulą”.

Kiedy na rynku muzycznym na dobre zaczęły zadomawiać się płyty kompaktowe, wieszczono rychły koniec płyt gramofonowych. Nic z tego. Nadal mają grono wiernych fanów, nadal pozostają w sprzedaży, choć trzeba przyznać, że jest to sprzedaż niszowa w porównaniu ze sprzedażą płyt CD. Kiedyś gramofony i płyty analogowe cenowo nie odbiegały od obecnych cen płyt i odtwarzaczy CD. Dziś kosztują kilkakrotnie więcej. Jak przystało na towar dla koneserów.

Upalny letni dzień. Powietrze jest ciężkie, duszne, gorące, jakby lepkie. Jest bezwietrznie - nie drgnie nawet jeden liść na drzewach. Niebo jest bezchmurne, ale z powodu dużej wilgotności jego naturalny błękit jest przygaszony, jakby wyszarzały. Niemal idealne warunki dla powstania jednego z najgroźniejszych zjawisk występujących w przyrodzie - burzy.

W życiu młodego człowieka pojawia się taki moment, kiedy przestaje wierzyć w myszki zamieniające schowane pod poduszką mleczne zęby na prezenty, bożonarodzeniowe aniołki, Świętego Mikołaja przecinającego przestrzeń powietrzną w saniach ciągniętych przez renifery, krasnoludki mieszkające pod grzybkami, elfy, jednorożce i inne rusałki. Wydoroślał, wydaje się. Nic z tych rzeczy. Im bardziej człowiek dorośleje, tym chętnej zaczyna wierzyć w inne dziwy jak choćby w latające spodki pełne ufoludków, które przybywają do nas gromadnie z bliższych i dalszych zakątków wszechświata.

W 1877 roku włoski astronom Giovanni V. Schiaparelli dokonał odkrycia, które jak chyba żadne inne w historii, rozpaliło wyobraźnię opinii publicznej. Prowadząc obserwacje powierzchni Marsa w mediolańskim obserwatorium astronomicznym , spostrzegł na niej sieć kilkudziesięciu liniowych tworów znanych później jako “kanały marsjańskie”. Schiaparelli prowadził badania przy pomocy teleskopu o średnicy 21 cm podczas tzw. wielkiej opozycji Marsa, mówiąc w dużym uproszczeniu, jego największego zbliżenia do Ziemi.

Ubiegłoroczny sylwester przeszedł do historii wraz z ostatnim wypuszczonym w nocne niebo fajerwerkiem. Właśnie - czy wyobrażacie sobie sylwestrową noc bez fajerwerków o północy? Znany polski reżyser napisał w noc sylwestrową w jednym z serwisów społecznościowych, że ma uzasadnione podejrzenia, że sylwester to efekt lobbingu Francuzów i Chińczyków. Pierwsi dostarczają wina z bąbelkami, drudzy zarabiają na petardach. Spostrzeżenie godne odnotowania.

28 stycznia 1986 roku z Przylądka Canaveral na Florydzie wyruszył w swoją dziesiątą misję wahadłowiec “Challengener” z siedmioosobową załogą na pokładzie i ładunkiem złożonym z satelity telekomunikacyjnego TDRS-B i obserwatorium astronomicznego Spartan-Halley. Poranek tego dnia był wyjątkowo chłodny. Na Florydą przechodziła fala silnych, jak ta ten najcieplejszy stan Wschodniego Wybrzeża, mrozów.

Kilka razy w roku w Lipsku w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej odbywały się targi przemysłowo-techniczne. Prezentowano na nich osiągnięcia głównie krajów tak zwanej demokracji ludowej, czyli “demoludów”. Myśl techniczna państw leżących na wschód od żelaznej kurtyny nie wynikała z innowacyjności, nie rodziła się w ośrodkach badawczych - opierała się często na klasycznym szpiegostwie przemysłowym, czyli na podkradaniu pomysłów rodzących się mądrych głowach inżynierów i wynalazców z państw “zgniłego Zachodu”, jak wtedy nazywano kraje o normalnym ustroju społeczno-politycznym. Lub na licencjach kupowanych na tym samym “zgniłym Zachodzie” i to tylko wtedy, kiedy chciano w legalnie zarobić nieco twardej waluty dla budżetu państwa na produkcji i eksporcie. Jeśli produkcja miała trafiać na rynek wewnętrzny, taniej było podpatrzeć gotowe rozwiązanie, zdobyć plany konstrukcyjne i produkować jako własne.

Święta, święta i po świętach. Czas wracać do pracy, czyli... do przybliżania tego, czym się interesowali pasjonaci techniki popularniej i naukowej trzy dekady temu. Za materiał poznawczy posłuży dziś “Młody Technik” z grudnia 1985 - chyba najlepszy jeśli chodzi o tematykę i jej rozpiętość numer tego pisma w latach 80-tych ubiegłego wieku. Numer ów zaczyna się od holografii.

I’m back! Po roku nieobecności na łamach Spider’s Web powracam jako pamiętnikarz “Młodego Technika”, czyli opowiadacz o tym, jak wyglądało życie ciekawego nowinek technicznych w okresie, kiedy żyły jeszcze dinozaury (to znaczy dorośli). 

W naszym cyklu przeglądu archiwalnych numerów „Młodego Technika”, Tomek Wawrzyczek zajrzał do numeru z grudnia 1987. Niby świąteczny to numer, ale...