Odzyskując sprawczość. Festiwal Sektor 3.0 Reclaiming Autonomy za nami

Tak zakończyła się piętnasta edycja wydarzenia, którego celem jest inspirowanie oraz pokazywanie, jak w praktyce wdrażać nowoczesne cyfrowe strategie i narzędzia w codziennych działaniach społecznych. Tym razem zmierzono się z pytaniami o cyfrową niezależność, gotowość do obrony prywatności w sieci oraz bezpieczeństwo nas samych i organizacji, w których pracujemy.

Możemy odzyskać autonomię i sprawczość, jeśli tylko się na tym skupimy. Świadomie używane narzędzia wraz z silną wolą, rozsądkiem mogą nam pomóc w dobrym życiu z technologią. To mogłyby być główne wnioski z Festiwalu, jednak obfitował on oczywiście w fascynujące metafory – ośmiornic, rekinów, kotów goniących za laserem, ale też algorytmów jako zwierciadeł naszych najbardziej skrywanych nawet przed sobą samymi pragnień.

„Tegorocznym motywem przewodnim Festiwalu Sektor 3.0 było budowanie odporności oraz autonomii cyfrowej. W dobie szybkiego rozwoju sztucznej inteligencji oraz dynamicznego przyrostu danych, mamy coraz więcej wyzwań związanych np. z dezinformacją czy z kwestiami prywatności. Naszym celem było zajęcie się tematem, który, ze względu na stopień trudności, często jest pomijany”

– mówi dr Dawid Szarański, dyrektor programu Sektor 3.0.

Prawie 2/3 (62%) zapytanych osób uczestniczących w Festiwalu zaznaczyło, że czuje stres lub niepokój związany z ich cyberbezpieczeństwem. Duża część z nich stwierdziła także, że w efekcie rozmów i tematów poruszanych podczas Festiwalu zacznie zmieniać swoje cyfrowe nawyki. Najczęściej zmiana ta dotyczy... poprawienia jakości haseł.

„Nie trzeba być najlepiej zabezpieczoną organizacją na świecie. Wystarczy być trochę bezpieczniejszym niż inni”

– mówił Maciej Broniarz z CERT-NGO. To proste zdanie dobrze oddaje podejście, które mogą przyjąć organizacje społeczne, myśląc o cyberbezpieczeństwie. Chodzi nie o to, by zbudować cyfrową twierdzę, ale by sensownie zarządzać ryzykiem i unikać podstawowych błędów. Zamiast czekać, aż coś się wydarzy, lepiej wdrożyć zawczasu kilka niedrogich i dostępnych działań, które realnie zwiększają bezpieczeństwo.

Jak budować kulturę odpowiedzialnego korzystania z AI w zespołach? Łukasz Foks z Microsoft i dr Marcin Kruczyk z Ringier Axel Springer Polska zgodzili się: zacząć trzeba od... korzystania. Zamiast bać się, że AI nas zastąpi, lepiej nauczyć się ją obsługiwać – bo szybciej zastąpi nas człowiek, który już to potrafi. W zespole warto dzielić się wiedzą i uczyć się od siebie – np. jak tworzyć własnego agenta AI bez kodowania, jak facylitować spotkania z pomocą sztucznej inteligencji, czy jak szybciej tworzyć treści.

Kruczyk przestrzegał jednak przed pułapką:

„Firmy kupują licencje, dają ludziom narzędzie, ale nie oswajają ich z używaniem”. Potrzebne są więc nie tylko zasoby, ale też kultura wspólnej nauki – lekka, otwarta i pozbawiona napięcia.

„To jest nowa dziedzina i musimy zdobywać nowe umiejętności, jeśli ta technologia ma być wykorzystana tak generalnie wokół wszystkich dla każdego i każdej z nas”

– podkreślał Łukasz Foks z Microsoft.

Bądź jak ośmiornica i płyń na rekinie – świadom ryzyka próbuj je kontrolować

O cyberzagrożeniach w kontekście sztucznej inteligencji mówiła także Natalia Hatalska z infuture.institute:

„Dwa lata temu naukowcy zrobili zdjęcie ośmiornicy, która płynie na rekinie, gdzie wiemy, że rekiny atakują ośmiornice, są jednym z ich największych zagrożeń. Nasze dzisiejsze podejście do AI powinno być trochę takie jak tej ośmiornicy na rekinie. Czyli zdajemy sobie sprawę, że jest jakieś niebezpieczeństwo, ale zakładam, że możemy je kontrolować”

Hatalska zwracała uwagę, że algorytmy już dziś podejmują za nas decyzje: o finansach, rozrywce, edukacji. Wraz z tym postępuje coś, co nazywa „lenistwem poznawczym” – rezygnujemy z własnego wysiłku intelektualnego, zrzucając go na AI. Przestajemy pisać, tłumaczyć, myśleć – i szybko tracimy kompetencje, które wcześniej były naszą codziennością.

Podobnego zdania była dr Dorota Głowacka z Fundacji Panoptykon:

„To polega na szeroko zakrojonej analizie behawioralnej tego, co robimy w sieci i my nie mamy nad tym zbyt dużej kontroli. I tak długo, jak eksploatowanie tych tzw. cyfrowych śladów będzie możliwe, obawiam się, że ciężko mówić tutaj o skutecznej ochronie naszej prywatności”

– mówiła Głowacka, która w Fundacji zajmuje się zagadnieniami związanymi z ochroną praw człowieka w kontekście nowych technologii.

„Codziennie właściwie zmienia się ekosystem, powstają nowe narzędzia oparte na AI. Programy, do tej pory były bezpieczne, przestają być bezpieczne. Wyciekają ich hasła, wyciekają ich informacje, również, które my ich karmimy. Więc jedyną metodą działania, którą ja polecam i do której nakłaniam, to jest po prostu edukacja siebie”

– wtórował Artur Kurasiński, przedsiębiorca i obserwator trendów technologicznych.

Psycholożka Marta Niedźwiecka podkreśliła, że w świecie pełnym technologii i cyfrowych bodźców, kluczowe staje się świadome podejście do własnych emocji i zachowań. Zamiast ulegać złudnemu poczuciu bezpieczeństwa, warto zaakceptować złożoność rzeczywistości i zrozumieć mechanizmy, które na nas wpływają – zarówno te emocjonalne, jak i technologiczne.

„Nasz umysł, psychika i ciało potrzebują być w zwarciu z rzeczywistością. Musimy napotykać problemy, ćwiczyć mięsień wolności i stawiać czemuś opór”

– podsumowała Marta Niedźwiecka, autorka podcastu „O Zmierzchu".

Festiwal zgromadził niemal 1000 uczestników. Przeszło 200 osób spotkało się na żywo w Kampusie Innowacji CIC Warsaw, aby uczestniczyć w siedmiu pogłębionych warsztatach z udziałem ekspertów z NASK, Microsoft, Orange, CampusAI, Fundacji Digital Creators, ir2.info oraz Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa.

Dodatkowo wysłuchali inspirującej rozmowy Magdy Bigaj i Agi Kozak, które poruszyły niełatwy temat zarządzania czasem w dobie sztucznej inteligencji oraz tego, jak myśleć o inwestowaniu osiągniętego dzięki wsparciu AI nadmiarom tego czasu.

„Chciałabym, żebyście zamienili FOMO na POMO – proud of missing out – Kiedy, starając się spędzać czas bez ekranu, będziecie czuli frustrację czy dyskomfort, bądźcie dumni z tego, że mimo wszystko podejmujecie to wyzwanie. Nie każdego na to stać”

– mówiła Magdalena Bigaj.

Kapituła Nagrody Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Sektor 3.0 2025 postanowiła w tym roku wyróżnić organizację, która z sukcesem wykorzystuje technologie, by przekazywać niewykorzystaną żywność osobom potrzebującym.

Federacja Polskich Banków Żywności – bo o niej mowa – stworzyła ekosystem, który łączy 31 oddziałów w całej Polsce z producentami żywności, sieciami handlowymi i organizacjami społecznymi. Dzięki temu ratuje produkty z krótkim terminem przydatności i dystrybuuje je do lokalnych partnerów, wspierających osoby w potrzebie. Federacja otrzymała 40 000 zł na działania statutowe.

„Tegoroczny Laureat – Federacja Polskich Banków Żywności – nie tylko konsekwentnie korzysta z dostępnych profesjonalnych narzędzi informatycznych, ale też inwestuje, tworząc swoje własne, w pełni dostosowane do specyfiki działania, rozwiązania ICT”

– mówi Radosław Jasiński, Dyrektor Programowy Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz przewodniczący Kapituły Nagrody.

„Pamiętam początki Banku Żywności w Krakowie, gdzie zaczynałam. Pracowaliśmy wtedy na Excelu, dokumenty wydania wystawialiśmy ręcznie. Dziś to byłoby niemożliwe – mamy setki tysięcy przekazań i transferów. Technologia jest niezbędna. Dlatego nie bójmy się działać”

– mówiła, odbierając czek, Beata Ciepła, Prezeska Federacji Polskich Banków Żywności.

Festiwal Sektor 3.0 realizowany jest w ramach programu Sektor 3.0 Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Jego organizatorem jest Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Organizatorzy: Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności.

Spider's Web był patronem medialnym festiwalu.