Betelgeza

Betelgeza to czerwony nadolbrzym znajdujący się w odległości 640 lat świetlnych od Ziemi. Gwiazda jest od 15 do 20 razy masywniejsza od Słońca. Gdyby umieścić ją w centrum naszego Układu Słonecznego zamiast Słońca to wypełniałaby go aż do orbity Jowisza.

Nowe badania pokazują, że gigantyczna gwiazda Betelgeza może wybuchnąć jako supernowa wcześniej, niż ktokolwiek się spodziewał. Eksplozja będzie tak jasna, że ​​przez około tydzień będzie widoczna w ciągu dnia. To jakby na niebie pojawiło się nowe, małe słońce.

W 2019 roku astronomowie zauważyli, że jedna z najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba, Betelgeza leżąca w jednym z ramion Oriona, zaczęła przygasać. W ciągu zaledwie kilku miesięcy, do lutego 2020 roku straciła 60 proc. swojego blasku. Astronomowie rozkładali ręce. Wtedy jednak gwiazda - jak gdyby nigdy nic - zaczęła powracać do swojego poprzedniego blasku. Od tego czasu astronomowie zastanawiają się co było przyczyną tego wydarzenia.

Kiedy myślimy o eksplozji supernowej, to niemal automatycznie na myśl przychodzi Betelgeza, zdecydowanie najbardziej rozpoznawalny czerwony olbrzym na nocnym niebie. Nawet osobom nieinteresującym się przesadnie astronomią owa gwiazda w gwiazdozbiorze Oriona przychodzi wtedy do głowy. Wszak to o niej mówi się, że już wkrótce, już zaraz eksploduje jako supernowa i będzie najjaśniejszym obiektem nocnego nieba. Pytanie tylko, kiedy to będzie? Jutro? Pojutrze? Czy „już” za 100 000 lat.

Dane obserwacyjne zebrane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a oraz kilku innych obserwatoriów naziemnych i kosmicznych wskazują, że w 2019 roku, kiedy to obserwowaliśmy gwałtowny spadek jasności gwiazdy, gwiazda wyemitowała potężny powierzchniowy wyrzut masy. Nigdy wcześniej tego nie obserwowano.

Betelgeza jest jedną z najszerzej znanych gwiazd. Czerwony olbrzym znajdujący się w prawym górnym rogu gwiazdozbioru Oriona swoją barwą i zaskakującym okresem spadku jasności dwa lata temu przykuwał uwagę szerokiej opinii publicznej. Jest jednak jeszcze jedna gwiazda, przy której Betelgeza to mały pikuś. I właśnie jej teraz przyjrzeli się astronomowie.

Każdy tego typu przypadek stanowi niesamowitą zagadkę dla astronomów na całym świecie. Astronomowie analizujący dane z teleskopu TESS poszukującego planet pozasłonecznych dostrzegli gwiazdę, której jasność spada i rośnie w dość chaotyczny sposób. Tym razem jest to TIC 400799224.

Na początku 2020 r. Betelgeza, najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru Oriona była na ustach wszystkich. Jasność gwiazdy zaczęła spadać tak drastycznie, że do dostrzeżenia tego efektu nie trzeba było teleskopu. Wszyscy zastanawiali się, czy gwiazda za chwilę nie eksploduje jako supernowa.

Pod koniec 2019 roku najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Oriona zaczęła gasnąć. Przez długie miesiące astronomowie nie byli w stanie wyjaśnić tak szybkiego i tak znacznego spadku jasności gwiazdy. Pikanterii całości dodawał fakt, że Betelgeza jest najbliższą kandydatką na supernową.

Ciemnej materii podobno we wszechświecie jest więcej niż normalnej materii. Pytanie zatem: gdzie ona jest? Badacze wysunęli właśnie hipotezę, że może ona powstawać w masywnych gwiazdach.

Betelgeza to jedna z najbardziej charakterystycznych gwiazd zimowego nocnego nieba na półkuli północnej. Nic zatem dziwnego, że gdy na początku 2020 roku jej jasność zaczęła spadać, pół świata zaczęło spoglądać w jej stronę. Teraz jednak już wiemy, co się wydarzyło. 

Supernowe to jedne z najbardziej energetycznych eksplozji we wszechświecie. W momencie wybuchu, starzejąca się masywna gwiazda przez chwilę staje się jaśniejsza od całej galaktyki, w której się znajduje, a jednocześnie w ciągu kilku miesięcy jest w stanie uwolnić tyle energii ile słońce uwolni przez całe swoje życie.

Betelgeza to jedna z najbardziej znanych gwiazd nocnego nieba, jednak z określeniem wielu jej cech astronomowie od dekad mają problemy. Najnowsze informacje pokazują jak mało naprawdę wiemy o tym czerwonym olbrzymie.

Najnowsze obserwacje prowadzone za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a wskazują, że nieoczekiwany spadek jasności Betelgezy został najprawdopodobniej spowodowany przez olbrzymią ilość gorącej materii, wyrzuconą w przestrzeń kosmiczną, z której uformował się obłok pyłu, który przesłonił część światła emitowanego z powierzchni gwiazdy.

Na przełomie 2019 i 2020 roku Betelgeza stała się prawdziwą królową nocnego nieba. Astronomowie od dawna wiedzieli, że gwiazda zbliża się do końca swojego życia i czekają nas spore fajerwerki. Nic więc zatem dziwnego, że jej nagła utrata jasności zelektryzowała tak zawodowych astronomów jak i miłośników obserwacji nieba.

Astronomowie stworzyli właśnie najbardziej szczegółową mapę atmosfery Antaresa – widocznego gołym okiem na niebie czerwonego nadolbrzyma.

Od kilku miesięcy środowisko astronomów i miłośników astronomii uważnie przygląda się Betelgezie, jednej z gwiazd zimowego gwiazdozbioru Oriona, która w ciągu zaledwie kilku tygodni znacząco zmieniła swoją jasność. Astronomowie z Uniwersytetu Waszyngtońskiego mają jednak sensowne wyjaśnienie tego osobliwego zjawiska.

Astronomowie pracujący przy teleskopie VLT wykonali zdjęcie ciemniejącej Betelgezy, czerwonego nadolbrzyma w gwiazdozbiorze Oriona. Zachwycające nowe zdjęcia powierzchni gwiazdy przedstawiają nie tylko pociemnienie samego obiektu, ale także zmianę jego kształtu.

Widziałeś kiedyś gwiazdozbiór Oriona? Jestem pewny, że tak. Zastanawiałeś się, jakie tajemnice kryje?