Upał szkodzi elektronice. Co zrobić, żeby przetrwała lato?

Kiedy asfalt się topi, psy szukają cienia, a ludzie marzą o wiatraku z funkcją teleportacji na Islandię - łatwo zapomnieć, że nie tylko organizmy żywe źle znoszą upały. Smartfony, tablety, laptopy - nasze codzienne towarzystwo technologiczne - również są wrażliwe na ekstremalne temperatury.

Choć nie wydają one dźwięków niezadowolenia ani się nie pocą, długotrwała ekspozycja na ciepło może zakończyć się ich poważnym uszkodzeniem. Wraz z nadchodzącą falą upałów w Polsce, postanowiłam przygotować dla was poradnik, który pomoże przetrwać te gorące dni Waszym ukochanym gadżetom.

Wysokie temperatury to cichy wróg nowoczesnych urządzeń. Wbrew pozorom, problem nie ogranicza się jedynie do przegrzewających się obudów. Szczególnie cierpią baterie – litowo-jonowe ogniwa, które napędzają nasze smartfony, tablety czy laptopy, są niezwykle wrażliwe na nadmierne ciepło. Jak tłumaczy dr Michał Krajewski z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, wysoka temperatura przyspiesza niepożądane reakcje chemiczne w strukturze ogniw, co prowadzi do szybszego zużycia i degradacji baterii. W przypadku skrajnie zdegradowanych ogniw może dojść do spuchnięcia baterii, a nawet jej rozszczelnienia czy samozapłonu. A ponieważ wymiana baterii w nowoczesnych smartfonach bywa kosztowna - tym bardziej warto dbać o odpowiednią temperaturę pracy.

Upał oddziałuje też bezpośrednio na wydajność procesora. Układy SoC (System-on-Chip), które odpowiadają za większość operacji w smartfonie, są projektowane z myślą o pracy w określonym zakresie temperatur. Po jego przekroczeniu, urządzenie zaczyna celowo obniżać swoją wydajność - to tzw. thermal throttling. Objawia się to spowolnieniem animacji, zacinaniem aplikacji, a nawet losowymi restartami. Krótkotrwały spadek wydajności to nic wielkiego - ale długotrwałe przegrzewanie może prowadzić do uszkodzenia struktury krzemowej procesora lub pamięci RAM.

Na liście poszkodowanych znajdują się także komponenty układów łączności bezprzewodowej. Moduły GPS, Bluetooth, Wi-Fi czy 5G, przy ekstremalnych temperaturach, mogą pracować niestabilnie lub w ogóle przestać działać, zwłaszcza jeśli znajdują się blisko przegrzewającej się baterii lub procesora. Nagłe przerwy w transmisji danych, zrywanie połączeń czy błędna lokalizacja to jedne z potencjalnych efektów.

Warto też pamiętać o... kleju. Tak, nawet kleje montażowe stosowane do mocowania komponentów wewnątrz obudowy czy ekranów mogą zacząć się rozwarstwiać pod wpływem temperatury. Efekt? Odklejające się ramki, wypaczone obudowy lub nawet przemieszczające się wewnętrzne elementy.

Na koniec jeszcze jedna pułapka: kondensacja. Jeśli urządzenie mocno się nagrzeje, a my - w odruchu paniki - wsadzimy je do torby z zimnym napojem lub klimatyzowanego pomieszczenia, może dojść do skroplenia się pary wodnej wewnątrz urządzenia. To już prosta droga do zwarcia i korozji elektroniki, która często rozwija się po cichu i objawia dopiero po kilku tygodniach.

Pierwsza zasada to unikanie bezpośredniego słońca. Niezależnie od tego, czy telefon leży na stole w ogródku, czy na desce rozdzielczej samochodu - słońce potrafi błyskawicznie nagrzać go do niebezpiecznych temperatur. Najlepiej przechowywać urządzenia w cieniu lub w wentylowanych, chłodniejszych miejscach. Samochód, nawet z uchylonymi szybami, potrafi rozgrzać się do ponad 60 stopni Celsjusza, podczas gdy maksymalna temperatura eksploatacji smartfonów, tabletów czy smartwatchy jest pomiędzy 35 a 40 stopni Celsjusza.

Drugim ważnym aspektem jest ładowanie. Unikaj ładowania swoich gadżetów na miękkich, pokrytych tkaninami powierzchniach jak koce, poduszki czy kanapy. Tkaniny zatrzymują ciepło, utrudniając jego odprowadzenie, co może doprowadzić do przegrzania baterii i elektroniki. Zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest ładowanie na twardych, chłodnych powierzchniach, najlepiej w cieniu lub klimatyzowanym pomieszczeniu.

Równie istotne jest unikanie wzmożonego obciążenia urządzenia w godzinach szczytu temperatur. Gaming, montaż filmów, streaming w wysokiej rozdzielczości - te wszystkie czynności znacznie podnoszą temperaturę wewnątrz urządzenia. Jeśli musisz wykonać wymagające zadanie, zrób to późnym wieczorem lub wcześnie rano, kiedy powietrze jest znacznie chłodniejsze.

Nie zapominaj też o wyłączaniu nieużywanych aplikacji i funkcji. Moduły GPS, Bluetooth czy dane mobilne potrafią znacznie podnieść temperaturę urządzenia, zwłaszcza w połączeniu z intensywnym słońcem. Przełączenie telefonu w tryb samolotowy na czas odpoczynku w upale może pomóc mu ochłonąć - dosłownie.

W przypadku smartfonów i tabletów warto rozważyć zdjęcie etui. Nawet jeśli zapewnia ono ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi, może też skutecznie zatrzymywać ciepło, utrudniając naturalne chłodzenie urządzenia. Bowiem każde istniejące na rynku urządzenie zostało zaprojektowane tak, aby sprawnie odprowadzać generowane ciepło, a etui które nakładamy - choć ratuje nasze smartfony przed tym samym losem, który spotkał iPhone 15 Mateusza Nowaka - blokuje skrupulatnie zaprojektowany układ chłodzenia.

To samo dotyczy laptopów, komputerów stacjonarnych, konsol do gier i innych urządzeń z widocznymi systemami chłodzenia - dbaj o czystość ich systemów chłodzenia. Kurz zbierający się w wentylatorach i kratkach wylotowych to najgorszy wróg chłodzenia aktywnego. Regularne czyszczenie sprężonym powietrzem to nie tylko prosty sposób na uniknięcie przegrzania, ale i na wydłużenie życia urządzenia.

Jeżeli już dojdzie do przegrzania, nie wkładaj nagrzanego urządzenia do lodówki czy zamrażarki. Nagłe różnice temperatur mogą spowodować skraplanie pary wodnej wewnątrz obudowy i doprowadzić do zwarcia. Zamiast tego, wyłącz urządzenie i odłóż je w chłodne, zacienione miejsce, by naturalnie wróciło do normalnej temperatury pracy.

Smartfony i inne urządzenia mobilne stały się naszym nieodłącznym towarzyszem – zasługują więc na troskę, szczególnie w ekstremalnych warunkach atmosferycznych. Odrobina uwagi i kilka prostych nawyków potrafią uchronić je przed przegrzaniem, uszkodzeniem i utratą danych. W upalne dni bądźmy rozsądni - dla siebie i dla urządzeń, bez których wielu nie wyobraża sobie ani pracy, ani wakacji.