Kaucja za plastikowe butelki jest już pewna. Pojawi się w Polsce w ciągu kilku miesięcy

Plastikowa butelka Coca-Coli może kosztować nieco więcej, ale jeśli odniesiemy ją do sklepu, odzyskamy nadpłatę. System kaucyjny był zapowiadany już w połowie roku przez Henryka Kowalczyka, ówczesnego ministra środowiska. I choć resort został rozwiązany, a w jego miejsce powstało Ministerstwo Klimatu, to pomysł jest kontynuowany przez nowego ministra, Michała Kurtykę.

Kurtyka zapowiada, że wprowadzenie kaucji za plastikowe butelki to kwestia miesięcy. Propozycja ustawowa ma zostać przedstawiona do czerwca 2020 r.

Odpowiedź na to pytanie poznamy wraz z przedstawieniem propozycji ustawy, ale były minister środowiska chciał, by kaucja wyniosła około 10 gr. Jednocześnie zapowiadano, że kaucja będzie wynosić mniej więcej tyle, ile opłata recyklingowa za torebki foliowe, która wynosi 20 gr.

Wobec tego napoje sprzedawane w butelkach PET podrożeją o 10–20 gr. Potrzeba wprowadzenia kaucji wzięła się z tzw. pakietu odpadowego, czyli dyrektywy Parlamentu Europejskiego, według której do 2025 r. poziom odzysku plastikowych butelek PET ma wynieść 90 proc. Wynegocjowaliśmy jednak dobicie do tej wartości w dwóch turach: do 2025 roku recykling ma odjąć 77 proc., a poziom 90 proc. mamy osiągnąć do 2029 r.

Myślę, że odpowiedź jest jednoznaczna. Wystarczy spojrzeć na to, ile osób oddaje szklane butelki do sklepów. W przypadku butelek po piwie kaucja wynosi w zależności od firmy od 25 do 50 gr.

To zbyt małe kwoty, by przeciętny konsument zaprzątał sobie głowę wożeniem pustych butelek do sklepu, zwłaszcza jeśli mówimy o małej liczbie butelek. Poza tym ten system nie działa z uwagi na fakt, że butelki trzeba oddać w tym sklepie, w którym się je kupowało, a ponadto najczęściej jest potrzebny paragon. Poza tym każdy sklep może po prostu odmówić przyjmowania butelek.

Jeżeli system kaucji za plastikowe opakowania będzie działał podobnie, sytuacja będzie jeszcze gorsza, bo kaucja będzie kilkukrotnie niższa.

A tym samym osoby płacące za segregację śmieci będą co dwa tygodnie wystawiać przed dom worek plastiku, a oszczędni po prostu wrzucą ciemną nocą plastik do pieca i sprawa sama się rozwiąże.

Nie jest to proste zadanie, ale zagraniczne przykłady pokazują, że można poradzić sobie z problemem recyklingu plastiku. W Niemczech świetnie działa system kaucyjny, w którym kaucja za butelkę PET wynosi 0,25 eur. Butelki można oddać w praktycznie każdym sklepie, a także w automatach. Zwrot odbywa się bezgotówkowo, ponieważ jest przyznawany na paragon, który obniża cenę zakupów w sklepie. Podobny system świetnie sprawdza się też w Danii.

Świetny przykład można też znaleźć w Rzymie, który wprowadził automaty do recyklingu butelek. W pilotażowym programie automaty stanęły na trzech stacjach metra, a za zwrot butelki otrzymuje się 5 eurocentów. Pieniądze trafiają do aplikacji mobilnej i można je wydać na zakup biletów komunikacji miejskiej. To świetne rozwiązanie, które pozwala rozwiązać problem recyklingu butelek, których nie zabieramy do domu, lecz korzystamy z nich tylko w mieści, np. w drodze do pracy. Identyczny system z powodzeniem działa w Stambule.

Stanęły one w Warszawie, choć wytrzymały tylko trzy miesiące. Urządzenia usunięto, ponieważ były zbyt awaryjne i za wolne, choć stołeczny ratusz twierdził, że problemy brały się z aktów wandalizmu.

Recyklomaty powrócą w 2020 r., i to w dziesięciu lokalizacjach. Cała inicjatywa jest przedsięwzięciem powstałym we współpracy Urzędu Miasta z Coca-Colą i Fundacją Nasza Ziemia. Za zwrot butelek są przyznawane punkty, które można wymienić na zniżki do Multikina, kawę w Costa Coffee oraz zniżki na bilety do Teatru Capitol.

Aby poprawić statystyki recyklingu plastikowych butelek w Polsce, raczej nie wystarczy nałożyć opłaty kaucyjnej. Szczególnie tak niskiej jak 10 gr. Potrzebne jest egzekwowanie skutecznego recyklingu, jak i wytworzenie swoistej mody na zwrot i segregację plastiku. W tym temacie świadomość i podejście ludzi zaczyna się zmieniać, ale nadal jest wiele do zrobienia.