Twórcy nowych Gwiezdnych wojen odrzucili wiele niesamowitych historii z książek i komiksów. Oto one

Disney wykupił od George’a Lucasa prawa do marki Star Wars, a efektem tego jest nowy film z Odległej Galaktyki. Po ogłoszeniu rozpoczęcia prac nad filmem pojawiły się wątpliwości, jak siódmy epizod wpisze się w Expanded Universe. Czy będzie czerpał z setek oficjalnych książek, komiksów i gier wideo wydanych do tej pory, czy też będzie to osobna historia?

Dalsze losy Luke’a i spółki zostały bogato udokumentowane na kilka dekad do przodu. Szybko okazało się, że Disney nie ma zamiaru godzić swojego scenariusza z takim bogactwem materiałów. Postanowiono oddzielić grubą kreską dzieła wydane do tej pory - zarówno te z akcją przed Powrotem Jedi, jak i po nim.

Ostały się tylko filmy i seriale The Clone Wars oraz Rebels. Jak już J.J. Abrams zaczął kręcić Przebudzenie Mocy to nasza ukochana Odległa Galaktyka była niczym tabulsa rasa. Od dwóch lat co kilka tygodni do sprzedaży trafia co prawda jakaś nowa powieść lub komiks, ale nie nawiązują one do nowego filmu.

W nowym kanonie twórczości poszerzającej uniwersum Star Wars tylko jedna książka (Aftermath, o polskim tytule Koniec i Początek) i jeden czterozeszytowy komiks (Shattered Empire) mówią o wydarzeniach po zniszczeniu drugiej Gwiazdy Śmierci. Obie pozycje i tak nie zdradzają praktycznie nic o fabule filmu.

Po premierze filmu już wiemy, jaką wizję mieli J.J. Abrams i scenarzysta Lawrence Kasdan. Znacznie różni się od tego co znaliśmy do tej pory, ale… ma pewne punkty wspólne. Postanowiłem omówić więc stary kanon, lwia część opowiada o wydarzeniach dziejących się na przestrzeni… blisko 200-tu lat.

Jeśli zakurzyła Wam się pamięć o fabule sześciu kinowych epizodów Star Wars to przygotowałem kompaktową ściągawkę:
Wszystko, co musisz wiedzieć, zanim pójdziesz na Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy - wielki niezbędnik Spider's Web.

Z perspektywy nowych Gwiezdnych wojen trylogia prequeli równie dobrze mogłaby nie istnieć. Przebudzenie Mocy to bezpośrednia kontynuacja Powrotu Jedi. Mimo to, postanowiono wyrzucić do kosza wszystkie książki i komiksy, nawet te, których akcja działa się na kilka tysięcy lat przed filmami.

Pod nóż poszły serie komiksowe Tales of the Jedi opowiadająca o początkach Zakonu Jedi i jeszcze wcześniejsze Dawn of the Jedi. Zniknął na dobre Revan z gry wideo Knights of the Old Republic i nie ostała się też książkowa trylogia, w której Darth Bane ustalił słynną “zasadę dwóch”.

Na fali popularności prequeli powstała cała masa komiksów ukazujących perypetie Obi-Wana i Anakina podczas Wojny Klonów. W kinie oglądaliśmy tylko początek i koniec tego krwawego trzyletniego konfliktu na galaktyczną skalę.

Komiksy przyniosły nam masę świetnych postaci z Quinlanem Vosem na czele, a powieści Karen Traviss pokazały społeczeństwo Mandalorian. To wszystko jednak poszło w niebyt na rzecz cukierkowych Wojen Klonów z Cartoon Network.

Nowo powstałe Imperium Galaktyczne latami wprowadzało Nowy Ład, a Darth Vader jeszcze długo polował na rycerzy Jedi. W starym kanonie pojawiło się wiele opowieści przybliżających pierwsze lata formowania się nowego rządu i początki Rebelii.

Okazało się też, że Obi-Wan i Yoda wcale nie byli ostatnimi Jedi. W starym kanonie pojawił się też Starkiller, ale nie była to jednak stacja bojowa, a nazwisko ucznia Lorda Vadera. Swoją drogą tak nazywać miał się pierwotnie… Luke Skywalker.

Historię wykradzenia planów Gwiazdy śmierci - która ma być przedstawiona na nowo w zapowiedzianym na przyszły rok filmowym spin-offie o tytule Rouge One - opowiedziano na kilka różnych sposobów. Geneza Rebelii też doczekała się licznych opracowań.

Pomiędzy trzecim a czwartym epizodem Sagi upchnięto wiele świetnych opowieści dotyczących losów Jedi ocalałych po Rozkazie 66. W Expanded Universe Yoda i Kenobi wcale nie były jedynymi ocalałymi niedobitkami, ale nowy kanon robi z tym porządek.

Nową Nadzieję i Imperium Kontraatakuje dzielą fabularnie trzy lata, a od pojedynku Luke’a z Vaderem na Bespinie do zniszczenia drugiej Gwiazdy Śmierci i definitywnego pokonania lordów Sith minął rok. Opowiedziano masę historii o tym, co działo się pomiędzy wydarzeniami przedstawionymi w filmach.

Spośród wszystkich opowieści najciekawiej prezentują się Cienie Imperium. Głównym protagonistą powieści i gry wideo o tym samym tytule jest Dash Rendar, który brał udział w Bitwie o Hoth, a później pomógł bohaterom pokonać księcia Xizora - szefa organizacji przestępczej Czarne Słońce.

Mało osób wie o tym, że książka Star Wars trafiła do księgarni jeszcze przed premierą filmu. Chociaż na okładce znalazło się nazwisko George’a Lucasa to napisał ją Alan Dean Foster. To przy tym autor pierwszej samodzielnej powieści Star Wars o tytule Spotkanie na Mimban (swoją drogą bardzo słabej) oraz wydanej ponad 3 dekady później nowelizacji Przebudzenia Mocy.

Już w latach 70-tych stworzono podwaliny pod Expanded Universe, ale tak naprawdę za poszerzenie uniwersum Gwiezdnych wojen i odkurzenie go w świadomości fanów odpowiada jeden autor - Timothy Zahn. Jego trylogia rozpoczęta książką Dziedzic Imperium przyniosła nam naprawdę świetnie napisane postaci, a ich brak w nowym kanonie bardzo boli.

Scena pocałunku na Endorze w oczach fanów cementowała związek Hana i Lei. Okazało się, że para bohaterów pobrała się dopiero kilka lat poźniej, a Nowa Republika nie powstała z dnia na dzień i trapiły ją liczne problemy.

Po śmierci Palpatine’a imperium pogrążyło się w chaosie, ale po kilku latach z dalekiej wyprawy wrócił Wielki Admirał Thrawn. Niebieskoskóry obcy o czerwonych oczach sprawił, że imperialna flota stała się ponownie ogromnym zagrożeniem.

Fani darzą postać Wielkiego Admirała wielkim uznaniem, chociaż został uśmiercony na koniec serii. Zahn wprowadził jednak wiele innych rzeczy do uniwersum - wykorzystał motyw klonów i obdarzył Leię i Hana dwójką dzieci, czyli bliźniakami imieniem Jacen i Jaina.

W trylogii Zahna pojawiła się też po raz pierwszy ulubienica fanów, czyli rudowłosa Mara Jade. Ta przemytniczka, która w trakcie Galaktycznej Wojny Domowej była mimowolnie zabójczynią na usługach Imperatora, została później żoną Luke’a Skywalkera.

W latach 90-tych, oprócz trylogii Zahna, pojawiła się seria komiksowa Dark Empire. Z perspektywy czasu nie umiem jej ocenić pozytywnie, gdyż wprowadzała do świata Star Wars koncepty, które wywracały do góry nogami zakończenie Powrotu Jedi. Na plus można zaliczyć przywrócenie do życia Boby Fetta i wprowadzenie do Expanded Universe Anakina Solo, trzeciego dziecka Hana i Lei.

Pierwsi adepci Jedi, Luke przechodzący na Ciemną Stronę i Imperator korzystający z klonowanych ciał do przenoszenia swojej świadomości, to tylko kilka nietrafionych pomysłów z Dark Empire. To jednak i tak nic w porównaniu do niewydanej w Polsce serii książkowej Jedi Prince, która wprowadzała postać zmutowanego syna Palpatine’a i jego wnuka nazywanego “księciem Jedi”.

Aaron Allston i Michael A. Stackpole ukazali nam plejadę świetnych postaci siadających za sterami X-Skrzydłowców. Eskadra Łotrów, czyli elitarna jednostka pilotów Rebelii, w filmach pojawiła się tylko na chwilę, a Eskadra Widm to świeży pomysł. Filmowy Wedge Antilles, i stworzony na potrzeby książek Corran Horn pod piórem obu tych autorów rozwinęli skrzydła.

Podobnie jak w nowym kanonie, w Expanded Universe Luke założył Akademię Jedi. Po licznych perypetiach i zdradzie jednego z uczniów (brzmi znajomo?) udało mu się wyszkolić kilka pokoleń rycerzy i odbudować Zakon zniszczony przez Sithów. Rebelia podpisała z Resztkami Imperium traktat o nieagresji, a Luke zajął się też szkoleniem Jacena, Jainy i Anakina Solo.

Po wielu latach licznych one-shotów i krótkich serii opowiadających od dojrzewającej Nowej Republice przyszła kolej na prawdziwą fabularną bombę. Na przełomie wieków zakiełkowała idea, by wywrócić wreszcie status quo. Cykl Nowa Era Jedi liczy kilkanaście powieści pisanych przez różnych autorów. W otwierającej serię powieści Wektor Pierwszy poznaliśmy rasę brutalnych istot z innej Galaktyki i byliśmy świadkami śmierci jednego z bohaterów Nowej Nadziei, kompana Hana Solo, czyli Wookiego imieniem Chewbacca.

Piąty samozwańczy Imperator i siódmy Mroczny Jedi to za dużo. Na szczęście Nowa Era Jedi wprowadziła powiew świeżości do świata Star Wars. Galaktykę, liżącą jeszcze rany po panowaniu Imperium, zaczęła zajmować rasa odpornych na Moc mistrzów biotechnologii gardzących maszynami i technologią. Galaktyka została podbita i upadło nawet Coruscant.

Nowa Republika została doszczętnie rozbita, a na jej gruzach powstał Sojusz Galaktyczny. Bohaterom udało się wreszcie odbić stolicę i zmusić Vongów do kapitulacji, ale zostało to okupione olbrzymimi stratami w ludności i wojsku. Zginęło też wielu Jedi wyszkolonych przez Luke’a Skywalkera, w tym najmłodsze dziecko Hana i Lei, Anakin Solo.

Następna duża seria książkowa o tytule Dziedzictwo Mocy - składająca się tym razem z dziewięciu tomów - skupiła się na postaci Jacena Solo. Po zakończeniu wojny z rasą Yuuzhan Vong, młody Jedi udał się w podróż, w trakcie której zgłębiał tajniki Mocy.

Jacen po pięciu latach powrócił i pomógł zażegnać kryzys związany z ekspansją rasy owadopodobnych Killików w trylogii Mroczne Gniazdo. Kolejne pięć lat później dojrzały potomek Vadera wpadł w objęcia Ciemnej Strony Mocy, chociaż tak jak dziadek miał jak najlepsze intencje.

Wszyscy mieszkańcy Galaktyki przeżyli traumę podczas inwazji Vongów, a los Jacena Solo nie oszczędzał. Nie tylko nie potrafił zapobiec śmierci swojego młodszego brata, ale został też pojmany i torturowany. W niewoli poznał Jedi imieniem Vergere, którą Yuuzhanie porwali jeszcze w czasach Starej Republiki. Znajomość z Vergere miała na Jacena ogromny wpływ. Młody mężczyzna nie wiedział jednak o tym, że jego mentorka była adeptką nauk Sithów. Nauki Vergere miały na syna Hana i Lei ogromny wpływ i przyjecie jej filozofii przez Jacena było pierwszym krokiem na jego drodze ku Ciemnej Stronie.

Jacen Solo, który wziął na swojego ucznia Bena Skywalkera, był bardzo obiecującym, chociaż krążącym własnymi ścieżkami Jedi. Syn Hana i Lei przerażony pogrążaniem się Galaktyki w chaosie postanowił wziąć sprawy w swoje ręce. Pod wpływem nauk Vergere i w przekonaniu, że zapobiega tragedii, Jacen zabił z zimną krwią młodą Jedi imieniem Nelani i postanowił zostać Sithem.

Młody Solo zaczął potajemnie pobierać nauki u Lumiyi, czyli Mrocznej Damy Sithów - postaci, która powróciła po blisko trzech dekadach przebywania w ukryciu. Seria Dziedzictwo Mocy pokazuje nam całą długą i bolesną drogę Jacena Solo, który poszedł w ślady dziadka i został Mrocznym Lordem. Zdradził swój Zakon, zamordował Marę Jade Skywalker i przyjął imię Darth Cadeus.

Rządy Dartha Cadeusa trwały krótko, ale poczyniły spustoszenie w Galaktyce. Znów przetrzebiono nadwyrężony Zakon Jedi. Doszło do tego, że młodzi rycerze i bohaterowie Rebelii stali się nagle wyjęci spod prawa.

Doszło do tego, że Jacen zbombardował Kashyyyk, planetę, z której pochodził Chewbacca, i niemal zabił swoich rodziców zarządzając wystrzelenie salwy w stronę Sokoła Millenium. Niewiele brakowało, a przeciągnąłby na Ciemną Stronę Mocy potomka Luke’a Skywalkera.

Ród Skywalkerów mocno przeżył zdradę Jacena, ale ponownie nie dane im było odetchnąć i zaleczyć ran. Jak na ironię, po śmierci Cadeusa z rąk Jainy Solo na czele Galaktycznego Sojuszu stanęła była imperialna generał Natasi Daala. W dwa lata później to ona postanowiła postawić Luke’a Skywalkera przed sądem oskarżając go o zaniedbanie prowadzące do przejścia Jacena Solo na Ciemną Stronę.

Skywalker wraz z synem udali się na dobrowolne wygnanie celem prześledzenia drogi, jaką przebył Jacen przed swoim upadkiem. W trakcie nieobecności Wielkiego Mistrza odrodzonego Zakonu Jedi pojawiło się nowe zagrożenie w postaci planety pełnej potomków starożytnych Sithów. Po tysiącach latach izolacji Zagubione Plemię rozpoczęło infiltrację struktur politycznych Galaktycznego Sojuszu.

Przeznaczenie Jedi to ostatnia taka wielowątkowa historia rozpisana w formie kilku powieści przez wielu pisarzy. Bohaterom na łamach dziewięciu tomów ostatniej dużej gwiezdnowojennej serii - przed przejęciem praw do marki Star Wars przez Disneya - udało się powstrzymać inwazję Sithów.

Po zakończeniu serii bohaterom oryginalnej trylogii poświęcono jeszcze jedna, ostatnią książkę. Crucible z 2013 roku autorstwa Troya Denninga pozwala uczestniczyć w jeszcze jednej, ostatniej przygodzie 65-letnie rodzeństwo Skywalkerów i niemal 80-cio letniego Hana Solo.

Skasowany kanon Star Wars w postaci książkowej kończy się sceną świętowania zwycięstwa przez Luke’a, Hana i Leię w towarzystwie ich pozostałych przy życiu dzieci i kilku bliskich sojuszników. To ostatni moment, w którym widzimy tychże bohaterów. Wiemy natomiast, co dalej działo się w Galaktyce, a odpowiedź na te pytania przynoszą komiksy.

Co ciekawe, seria Legacy chronologicznie umiejscowiona 137 lat po Nowej Nadziei, wydana została w 2006 roku, na długo przed wydaniem ostatniego rozdziału przygód Luke’a, Hana i Lei. Galaktyka pomiędzy wydarzeniami z Crucible, a tymi przedstawionymi w pierwszym zeszycie Legacy z jednej strony znacznie się zmieniła.

Głównym bohaterem Legacy jest Cade Skywalker, czyli potomek Luke’a. Nie jest to jednak przykładny Jedi, a wytatuowany łowca nagród, który wyrzekł się mocy. Cade jest w dodatku ćpunem, który przyjmując substancje psychoaktywne odpędza od siebie duchy przodków, w tym Luke’a Skywalkera.

Antagoniści w tej serii komiksowej to odrodzony Zakon Sithów pełen pomalowanych na czerwono wojowników. Hordzie generycznych szwarccharakterów przewodzi groteskowy Darth Kryat. Cade’a, który zajął się jeszcze mniej uczciwym zajęciem niż Han Solo po wydaleniu z imperialnej akademii, dopada jednak przeznaczenie.

Przez dekady obok Triumwiratu będącego następcą Galaktycznego Sojuszu rozwijało się nowe Imperium pod rządami dynastii Felów. Seria implikuje, że pierwszą parą na tronie byli Jagged Fel - jedna z ciekawszych postaci drugoplanowych w Expanded Universe - oraz nie kto inny, jak Jaina Solo.

Potomkowie Fela są wrażliwi na Moc i rządzą w sposób sprawiedliwy, a bronią ich Imperialni Rycerze - władający Mocą wojskowi. Imperator zostaje jednak zdradzony przez odrodzony Zakon Sithów. Darth Kryat atakuje i podobnie jak Vader kilka pokoleń wcześniej niszczy do cna Zakon Jedi.

50 zeszytów komiksowych prowadzi do nieuchronnej konfrontacji Cade’a i Dartha Kryata i ponownego zwycięstwa bohaterów nad antagonistami. W drugim tomie Legacy główną bohaterką zostaje z kolei zbierająca złom Ania Solo (o której pochodzeniu nic nie wiemy), która wplątuje się w intrygę na najwyższym szczeblu.

Legacy nie dostało niestety porządnego zakończenia. Dark Horse skasował serię, a Disney po przejęciu marki Star Wars przekazał prawa do wydawania gwiezdnowojennych komiksów należącemu do siebie Marvelowi. Dodajmy, że to wydawnictwo, które wydawało pierwsze komiksy Star Wars pogłębiające wydarzenia z filmów.

Nigdy nie dowiedzieliśmy się, czy i jak Jaina i Jag Fel założyli dynastię i formację Imperialnych Rycerzy. Nie dowiedzieliśmy się też, jak potoczyły się dalsze losy osieroconej w młodych wieku córki Jacena Solo, Allany. Nie wiemy nawet, w jaki sposób bohaterowie Nowej Nadziei dokonali żywota i na jakiego mężczyznę wyrósł Ben Skywalker.

Historia Cade’a Skywalkera wydaje się domknięta, ale główna bohaterka drugiego tomu Legacy, czyli Ania Solo, będąca kuzynką ostatniej znanej nam Imperator imieniem Marasiah Fel, miała do zaoferowania znacznie więcej. Ostanią sceną komiksu będącego częścią Legend jest atak na statek, w którym podróżowała Ania wraz z towarzyszami.

Dość powiedzieć, że przedstawione przeze mnie wydarzenia to tylko skrócony opis fikcyjnych wydarzeń w tym wspaniałym uniwersum, na które składają się setki książek, komiksów i gier. Szkoda, że nie doczekamy się już dalszego ciągu przygód znanych i lubianych bohaterów.

Co prawda nikt mi z domowej biblioteczki książek nie zabierze, ale wiele z historii aż prosi się o kontynuację. Możemy niestety zapomnieć o kolejnych grach z Kyle’m Katarnem w roli głównej, a miłośnicy Revana i gier RPG czekający na trzecią część serii KoTOR muszą zadowolić się miernym MMO, czyli The Old Republic.

Mam nadzieję, że to się uda. Trzeba jednak dać twórcom na to czas. Expanded Universe rozwijano przez dziesięciolecia, a Disney dopiero od niedawna zasiedla Odległą Galaktykę. Oprócz Przebudzenia Mocy mamy zaledwie kilka książek, a Marvel dopiero rozkręca swoje serie komiksowe i ciągle trzyma się fabularnie pierwszych sześciu filmów.

Cieszy to, że wybrane motywy z odrzuconych książek, komiksów i gier są wykorzystywane ponownie. James Luceno w powieści Tarkin odwołując się do rzeczy opisanych w swoich Legendach i wprowadza je niejako tylnymi drzwiami do nowego kanonu. Oglądając Przebudzenie Mocy z kolei sami dostrzeżecie mniej lub bardziej subtelne nawiązania.

Nowy kanon i odrzucenie Expanded Universe to to świetna wiadomość dla osób, które przerażał dotychczas liczba serii książkowych, z której każda poniekąd bazuje na poprzednich. Teraz wejścia w pozafilmowy świat Gwiezdnych wojen jest względnie proste i nie trzeba zbyt wiele nadrabiać, by być na bieżąco.

Nie oznacza to jednak, że gwiezdnowojenne legendy straciły rację bytu. Sam jestem w stanie polecić z czystym sumieniem pięć pozycji, z którymi każdy fan Star Wars powinien się zapoznać - nawet jeśli te książki nie są już zgodne z oficjalnym kanonem i opowiadają alternatywną historię.

Czytaj więcej z cyklu artykułów o filmie Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy: