Nasi fascynujący starsi bracia - neandertalczycy
Neandertalczycy najprawdopodobniej stanowili odrębny gatunek człowieka i nie byli naszymi bezpośrednimi przodkami. Wbrew wizualizacjom, jakie tworzono przez dziesiątki lat od odkrycia kości w niemieckiej dolinie Neanderthal, przedstawiciele tego gatunku nie byli jednak ociężałymi, włochatymi małpoludami.
Neandertalczycy przypominali o wiele bardziej ludzi - do tego stopnia, że niektóre dowody wskazują na to, że mogli się z nami krzyżować. Jako że wytworzyli zarówno kulturę (m.in. rytuały pogrzebowe i ozdoby), jak i technikę (trwałe narzędzia i okrycia), możemy ich uważać za jedynych znanych nam przedstawicieli innego niż homo sapiens rozumnego gatunku.
Nazwa neandertalczyk pochodzi od nazwy geograficznej w Niemczech - doliny Neanderthal. Sama dolina z kolei zawdzięcza swoją nazwę siedemnastowiecznemu pastorowi Joachimowi Neanderowi.
O neandertalczykach dowiadujemy się wciąż nowych rzeczy. Ich postrzeganie zmieniało się, ale cały czas pozostają fascynujący. Do tego stopnia, że inspirowali od lat artystów i pisarzy. W szczególności warto tu wspomnieć o świetnej, wydanej również po polsku serii trzech powieści Roberta Sawyera "Neandertalska Paralaksa" ("Hominidzi", "Ludzie", "Hybrydy") w której na alternatywnej Ziemi Neandertalczycy stworzyli pacyfistyczną cywilizację bez religii. Najbardziej zaś znaną serią książek o neandertalczykach jest zapewne cykl "Dzieci Ziemi" Jean Marie Auel.
Neandertalczycy żyli przez około 5,500 lat równolegle z ludźmi (homo sapiens).
Tak donieśli w 2014 roku naukowcy z Oxfordu. Zaprzecza to potocznej tezie, że zostali oni gwałtownie wyparci przez ludzi współczesnych. Odnaleziono miejsca osadnictwa, w których mieszają się narzędzia wytwarzane przez ludzi i neandertalczyków. Dowody sugerują, że mogły istnieć odizolowane grupy neandertalczyków które przeżyły dłużej niż inni.
Być może jednak przeżyli - w nas. Według profesora Thomasa Highama i jego zespołu, w naszym materiale genetycznym jest około 1,5% - 2,1% DNA pochodzącego z neandertalczyków.
Jaka była ich ostatnia znana siedziba?
Według badań opublikowanych w 2013 w Journal Of Quaternary Science, najmłodszym odkrytym siedliskiem neandertalskim jest jaskinia La Cotte de St Brelade na wyspie Jersey (wbrew temu co mówi dawno nieaktualizowany artykuł o neandertalczykach w polskiej Wikipedii).
Neandertalczycy byli twórcami co najmniej dwóch zidentyfikowanych kultur, charakteryzujących się różnymi cechami pozostawionych po sobie przedmiotów. Kultury te nazwano kulturą mustierską oraz lewaluaską.
Z pozostałości wynika, że neandertalczyk nie tylko wytwarzał potrzebne sobie narzędzia, ale i ozdoby, potrafił rozniecać ogień i praktykował rytualny pochówek. Co do pochówku, to na przykład w jaskini La Chapelle-aux-Saints (Francja) obok pochowanego w specjalnej pozycji neandertalczyka odnaleziono narzędzia, jajka i kwiaty. Czyżby w ten sposób uwidaczniała się wiara w życie pozagrobowe?
Oznaczałoby to zdolność do myślenia abstrakcyjnego (nie opartego na bezpośrednich bodźcach zmysłowych).
Wśród neandertalczyków odnajdziemy nie tylko pierwszych rzemieślników, myśliwych i artystów, ale i pierwszych... lekarzy i pierwsze pielęgniarki. Świadczą o tym ślady zagojonych pęknięć kości, które najpewniej powstały przy prawidłowym opiekowaniu się chorym.
Neandertalczycy to fascynujący gatunek istot rozumnych, które niestety nie przetrwały do dziś. Należy się jednak pogodzić z tym, że wielu rzeczy, których o nich nie wiemy, nie dowiemy się nigdy...
Grafika główna pochodzi z serwisu ShutterStock.
Źródła: ScienceDaily, Univercity Of Oxford
