Inteligentne technologie będą miały nad nami przewagę. Maszyny zmuszą nas do nieustannej nauki

Otwartość na przyjmowanie kolejnych porcji nowych informacji stanie się warunkiem naszego przetrwania w stechnicyzowanym świecie. I właśnie ta przystosowawcza gotowość do ciągłego kształcenia się zagwarantuje ludziom w miarę stałe zatrudnienie.

Inteligencja społeczna i emocjonalna, zdolności komunikacyjne, kompetencje międzykulturowe, gotowość do pracy zdalnej i wirtualnej, ogólna mobilność – to cechy, o których mówimy, że staną się coraz bardziej cenione przez pracodawców w przyszłości. W pełni się z tym zgadzam. Lecz jeśli miałbym wskazać tylko na jedną i najważniejszą kompetencję, która będzie niezwykle istotna w najbliższych kilkunastu latach, to wybrałbym gotowość pracownika do uczenia się. Stanie się ona kluczowa na każdym stanowisku – nieważne, czy będzie ono związane z budowaniem samochodów, tworzeniem programów informatycznych, edukacją dzieci w szkole, czy pozyskiwaniem nowych klientów.

Podoba mi się analogia między sytuacją osoby mierzącej się z wymaganiami zmieniającego się rynku pracy, a inwestorem giełdowym. O tym, że należy unikać inwestowania w jeden typ aktywów, wie nawet przeciętnie doświadczony gracz. Szanse na inwestycyjny sukces rosną wraz z dywersyfikacją portfela. Ta prawidłowość dobrze definiuje oczekiwania wobec pracownika przyszłości. Będzie on zdobywał kwalifikacje szybko, by równie szybko zmieniać je na umiejętności zupełnie nowe.

Zasada nieustannej zmiany będzie obecna w trakcie całego życia zawodowego. Długotrwałe kariery budowane w jednym miejscu pracy będą zjawiskiem marginalnym. Zastąpią je regularne migracje do innych pracodawców. Kilkanaście lat temu CV, z którego wynikało, że pracownik często zmieniał pracę, budziło podejrzenia, że osoba ta ma kłopoty z utrzymaniem się na jednym miejscu. Dzisiaj kilka stanowisk w życiorysie zawodowym czterdziestolatka to norma. Myślę, że nasze dzieci w wieku czterdziestu lat będą miały za sobą doświadczenie pracy w kilkunastu firmach. Niektórzy rekruterzy twierdzą wręcz, że w przyszłości rok pracy spędzony u jednego pracodawcy, to będzie maksimum.

Można na to spojrzeć jak na opowieść o niestabilności rynku zawodowego w przyszłości. Ale dla mnie w tym opisie dużo bardziej istotne jest co innego – liczy się tu informacja o tym, że nasze dzieci będą całe życie zdobywać nowe umiejętności i chłonąć nową wiedzę.

Problemem, który odczuwamy już dzisiaj, a który będzie narastał w przyszłości, jest przepaść między klasycznymi systemami edukacji, a wymaganiami rynku pracy. Możemy o tym przeczytać chociażby w opracowaniu firmy McKinsey, zatytułowanym Technology, jobs, and the future of work. James Manyika, szef McKinsey Global Institute stwierdza w nim: Systemy edukacyjne nie nadążają za zmieniającym się charakterem pracy, co powoduje, że wielu pracodawców twierdzi, że nie może znaleźć wystarczającej liczby pracowników z umiejętnościami, których potrzebują. W ankiecie McKinsey dotyczącej młodych ludzi i pracodawców w dziewięciu krajach, 40 procent pracodawców stwierdziło, że brak umiejętności był głównym powodem wolnych miejsc pracy. Sześćdziesiąt procent twierdzi, że nowi absolwenci nie byli odpowiednio przygotowani do świata pracy.

Sytuacja okazuje się jeszcze bardziej skomplikowana, gdy weźmiemy pod uwagę punkt widzenia szczęśliwych posiadaczy pracy. Autor cytowanego opracowania przytacza badania zrealizowane przez portal LinkedIn, z których wynika, że aż 37 procent respondentów wskazywało na to, że nie wykorzystują swoich kompetencji w miejscu zatrudnienia i że wykonywane obowiązki nie stanowią dla nich żadnego pozytywnego wyzwania.

Remedium na ten problem musi stać się znacząca ewolucja modeli edukacji. Wieloletnia nauka uniwersytecka będzie się systematycznie skracała. Coraz więcej kompetencji na obszarze kształcenia będą przejmować pracodawcy. Miarą efektywności firm przyszłości będzie to, na ile będą one zdolne szybko reagować na świat zmieniających się danych. Przy czym reakcję należy tu rozumieć jako "podłączenie" pracownika do właściwego źródła informacji, stworzenie mu warunków ku temu, by mógł je zdobyć i aktywnie wykorzystywać w trakcie obowiązków. Zmuszeni sytuacją na rynku, pracodawcy będą musieli wchodzić w rolę organizatorów kursów i szkoleń, a dla pracownika integralną częścią profesjonalnego doświadczenia będzie uczenie się w trakcie codziennych obowiązków zawodowych.

Zdobywanie wiedzy będzie pozbawione aury dostojeństwa i uniwersyteckiego skupienia. Zamiast tego edukacja przyszłości może coraz bardziej przypominać odpalenie filmu na YouTubie , z którego coraz częściej czerpiemy informacje o tym jak gotować, jak inwestować w kryptowaluty i co liczy się w świecie najnowszej technologii. Być może coraz bardziej istotną rolę w procesie edukacyjnym będą odgrywać wideo blogerzy dzielący się swoim profesjonalnym doświadczeniem i podobnymi odczuciami, jeśli chodzi o rynek pracy. Pracownik przyszłości będzie nieustannie korzystał z multimedialnych gadżetów w trakcie pracy i wchodził w nowe relacje komunikacyjne (np. na portalach społecznościowych). Stopniowo może zacierać się granica między zabawą, grą, relacjami towarzyskimi, a pracą i edukacją.

O tym, jak ważna będzie swoista „lekkość” w zdobywaniu nowej wiedzy, i jak różnymi kanałami będą do nas płynąć świeże informacje, wiele mogliby powiedzieć dzisiejsi milenialsi.

W chwili, gdy piszę te słowa, ilość nowych informacji na świecie wzrosła wielokrotnie w stosunku do stanu z wczoraj. Według badań IBM w ciągu najbliższych kilku lat ilość ta podwajać się będzie co 11 godzin. Ale tym szalonym wzrostom towarzyszyć będzie rozwój naszych zdolności poznawczych. Biorąc pod uwagę dążenie naukowców do przedłużania ludzkiego życia, rozwój inżynierii genetycznej i poprawianie ogólnej sprawności naszego ciała, przyswajanie wiedzy będzie z pewnością możliwe do późnych lat. To też może wydłużyć naszą produktywność i spowodować, że data urodzenia nie będzie aż tak ważna w procesie zatrudniania, jak ma to miejsce dzisiaj.

Wnioski z tych rozważań wydają się wręcz banalne. Sukcesu na rynku pracy nie odniosą jednostki, które pozyskiwanie wiedzy będą odczuwały jako przymus. Na sukces będą mogli liczyć ci, dla których nieustanna edukacja stanie się czymś tak oczywistym, jak wyjście po zakupy. Firmy, a także rządy przyszłości będą odpowiedzialne za misję przekwalifikowania pracowników i dostarczania im narzędzi do efektywnej samoedukacji. Jeśli nie będzie ona realizowana, wówczas możemy wrócić do pytań o to, czy staniemy się ofiarami algorytmicznych maszyn. Owszem staniemy się, jeśli one kiedyś „wyczują”, że uczenie nie jest dla nas – ludzi – czynnością najważniejszą.

Head of Services CEE, Microsoft. Kieruje usługami Microsoft w 36 krajach, ich zakres obejmuje doradztwo biznesowe i konsulting technologiczny, w szczególności w takich obszarach jak big data i sztuczna inteligencja, aplikacje biznesowe, cybersecurity, usługi premium oraz cloud. Poprzednio jaklo Vice President Digital McKinsey odpowiedzialny za region CEE oraz usługi łączące doradztwo strategiczne i wdrażanie zaawansowanych rozwiązań informatycznych. Od kompleksowej transformacji cyfrowej przez szybkie wdrożenia aplikacji biznesowych, rozwiązania i analizy big data, biznesowe zastosowania sztucznej inteligencji po rozwiązania blockchain i IoT. Wcześniej Norbert pełnił funkcję Prezesa Zarządu i CEO Atos Polska, był również szefem ABC Data S.A. oraz Prezesem Zarządu i CEO Sygnity S.A. Poprzednio również pracował w firmie McKinsey jako partner, był dyrektorem działu usług doradczych, oraz rozwoju biznesu firmy Oracle.

Pasją Norberta są najnowsze technologie robotyzacja, zastosowania sztucznej inteligencji, blockchain, VR i AR, Internet Rzeczy, oraz ich wpływ na gospodarkę i społeczeństwo. Więcej na ten temat można przeczytać na blogu Norberta.