Krater Skywalker, epoka Spockiańska i Vulcan Planum. Geografia i geologia księżyca Plutona to uczta dla fanów fantastyki
Pluton to bardzo ciekawy obiekt w naszym układzie słonecznym. Muszę się powstrzymywać, aby nie napisać o nim planeta: bo przez większość mojego życia Pluton był kolejną planetą, by w 2006 r. zostać zdegradowany do roli planety karłowatej bądź plutoidu.
Pluton jest obiektem transneptunowym - co oznacza że jego orbita powinna znajdować się poza Neptunem. Tak jednak nie jest - orbita Plutona jest silnie ekscentryczna i… częściowo przebiega wewnątrz orbity Neptuna. Dodatkowo jego orbita jest silnie nachylona, a wokół niego krąży aż pięć księżyców, z których Charon ma średnicę zaledwie o połowę mniejszą od niego.
I to właśnie powierzchnia Charona otrzymała najfajniejsze nazwy
Zacznijmy od samej nazwy Charon. Księżyc Plutona otrzymał swoją nazwę zanim jeszcze został oficjalnie odkryty. W powieści Calling Captain Future amerykański autor science-fiction Edmund Hamilton odniósł się do trzech księżyców Plutona jako do Charona, Styksu, i Cerbera. Charon to przewoźnik zmarłych przez rzekę Styks - według mitologii greckiej. Ponieważ mitologiczne nazwy są przyjęte w nazywaniu ciał niebieskich, to gdy w 1978 roku faktycznie odkryto ten księżyc, użyto tej nazwy. Jak jednak twierdzą niektórzy, wymawia się ją przez „Sz“ - jako „Szaron“, na cześć Charlene, żony odkrywcy Jamesa Christy.
Jednak dopiero nazwy miejsc na Charonie to prawdziwa przyjemność dla fanów popkultury, mitologii i literatury. Zostały one nadane po zbadaniu księżyca przez sondę New Horizons, i w 2018 roku zostały oficjalnie uznane przez Międzynarodową Unię Astronomiczną.
Oto niektóre z nich:
- Oz Terra - wyżyna nazwana od serii książek o czarnoksiężniku z Oz autorstwa L. Franka Bauma.
- Gallifrey Macula - Plama Gallifrey, nazwana tak od ojczystej planety Doctora z serialu Doctor Who.
- Mordor Macula - Plama Mordoru, której nazwa pochodzi z książek o Śródziemu stworzonych przez Tolkiena.
- Vulcan Planum - Równina Wolkańska, od nazwy planety w uniwersum Star Trek.
Nazwy gór i masywów z kolei pochodzą od nazwisk znanych ludzi związanych z fantastyką. Są to: Butler Mons, Clarke Montes, oraz Kubrick Mons, nawiązujące kolejno do autorki Octavii Butler, pisarza Arthura C. Clarke’a i reżysera Stanleya Kubricka.
Z kolei kaniony (chasmata) nazwany są od pojazdów, okrętów i statków kosmicznych. Znajdziemy wśród nich Argo Chasma, Macross Chasma, Nostromo Chasma, Serenity Chasma, oraz Tardis Chasma.
Kraterów na Charonie nie brakuje. Aby je nazwać, sięgnięto po postaci ze światów fantastycznych. Jest ich wyjątkowo dużo, a wśród nich:
- Kirk - od nazwiska kapitana z serialu Star Trek, inne kratery to Spock, Sulu i Uhura, od innych postaci serialu,
- Organa - od nazwiska Lei z Gwiezdnych wojen, na Charonie znajduje się również krater Vader (od przydomka taty Lei przepraszam za spoiler), oraz krater Skywalker,
- Pirx - od nazwiska pilota Pirxa z opowiadań Stanisława Lema,
- Ripley - od Ellen Ripley z serii o Obcym.
Nazywać można nie tylko obiekty na powierzchni księżyca. Nazwać trzeba też epoki geologiczne (podobnie jak na Ziemi, gdzie mamy erę kenozoiczną i okres jurajski). Oto nazwane epoki w historii Charona:
- Epoka Ozyjska (Ozjańska) - najdawniejsza, ponad 4 miliardy lat temu, w jej trakcie uformowała się skorupa księżyca
- Epoka Wolkańska - uformowała równinę Wolkańską
- Epoka Spockiańska - która trwa do dzisiaj.
Jako fan fantastyki jestem zachwycony tym, że badacze kosmosu inspirują się tym samym co ja. Jest to również oddanie hołdu twórcom i pisarzom.
