Pięć zaginionych wynalazków, o których zapomniał świat
Gdy pisałem o tajemniczych, znajdowanych przez archeologów artefaktach, czytelnicy zwrócili mi uwagę za istnienie przedmiotów, których... nie potrafilibyśmy dziś stworzyć. Wcale nie dlatego, że są wykonane za pomocą jakiejś niesamowicie skomplikowanej lub zaawansowanej technologii. Po prostu dlatego, że ludzkość... zapomniała jak je wykonać. Istnieją co najwyżej domysły lub próby odtworzonia danej techniki, jednak nie istnieje zachowany przepis z dawnych czasów. Czasami jest trochę śmieszniej - znajdujemy jakiś przedmiot, i nie wiemy do czego służył. Oto pięć takich i podobnych sytuacji.
Giętkie szkło
Giętkie szkło jest wynalazkiem z czasów rzymskiego cesarza Tyberiusza, który rządził na początku naszej ery. Podobno wynalazca przyniósł cesarzowi naczynie do picia ze szkła. Gdy cesarz po wypiciu uderzył naczyniem o posadzkę, zamiast potłuc się, pogięło się, a wynalazca "wyklepał" je młotkiem.
Niestety, wynalazek zginął wraz z anonimowym dziś wynalazcą. Cesarz rozkazał skrócić go o głowę, ponieważ obawiał się, że taki wynalazek zmniejszy wartość złota i srebra.
Ogień grecki
Ogień grecki był łatwopalną mieszaniną, używaną przez Cesarstwo Bizantyjskie do walki, głównie na morzu. Prawdopodobnie zapalał się pod wpływem kontaktu z wodą morską, co pozwala sądzić, że jednym ze składników było wapno palone. Nadawał się do wypełniania pocisków, wylewania na wrogów, oraz wydmuchiwania z miotaczy ognia na odległość do 75 metrów.
Niestety, sposób wytwarzania był ściśle strzeżoną tajemnicą. Udało się jej strzec na tyle dobrze, że nie przetrwał pewny przepis na tą substancję. Po raz ostatni opisano użycie ognia greckiego w roku 1187.
Rzymski dwunastościan
Oto przykład przedmiotu, którego znaczenia już nie rozumiemy. W czasie wykopalisk archeologicznych na terenie Europy znaleziono około stu dwunastościanów. Ich wymiary wynosiły od około 4 do 11 centymetrów. Każdy z nich wyglądał mniej więcej tak samo - dwunastościan foremny z okrągłymi otworami na ścianach.
Teorii, do czego one służyły, jest co niemiara. Historycy podejrzewają że mogły być świecznikami, urządzeniami do pomiaru szerokości rur, kostkami do gry, miarkami, lub nawet przedmiotami kultu religijnego.
Mimo, że musiałby być powszechne (w końcu znaleźliśmy ich już tak dużo), nie znaleziono w źródłach historycznych żadnych wzmianek na ich temat.
Starlite
Starlite to przykład wynalazku niedawnego, niestety o dość podejrzanej wiarygodności. Chemik-amator Maurice Ward twierdził, że wynalazł tworzywo sztuczne o niewiarygodnych właściwościach - nie dość że było odporne na bardzo wysokie temperatury (do 10 tysięcy stopni Celsjusza) - to doskonale od tej temperatury izolowało.
Zaprezentowano to w latach 90-tych w telewizji BBC. Niestety, wynalazca był bardzo nieufnym człowiekiem - nie chciał nikomu dać próbki do badania, nie chciał sprzedać całości praw do produktu, i, generalnie, produkt można było obejrzeć i zbadać tylko u niego w domu. Prawdopodobnie to uniemożliwiło komercyjne wykorzystanie starlitu.
W 2011 roku wynalazca zmarł, zabierając wynalazek do grobu. Nikt dziś nie wie, czy starlite był prawdziwy i jak go uzyskano.
Stal damasceńska
Stal damasceńska była bardzo ceniona jako budulec broni białej w całej Europie. Miała doskonałe właściwości fizyczne i mechaniczne, i charakteryzowała się ciekawym, pręgowanym wyglądem. Broń tą produkowano nie tylko w Damaszku (Syria), ale też na terenie całego Bliskiego Wschodu.
Bariera językowa i chęć zachowania tajemnicy handlowej spowodowała, że europejczycy nie poznali nigdy sekretu wykonywania tego rodzaju stali. Jeszcze za "moich czasów" uczono, że uzyskiwano ją poprzez skuwanie bardzo wielu warstw stali - jednak później teoria ta została obalona. W roku 2001 udało się wykonać stal o bardzo podobnych właściwościach, również wizualnych.
Proces jej produkcji byłby możliwy do powtórzenia w średniowieczu, i uważa się że odtworzony proces jest bardzo podobny do oryginalnego, jednak właściwości otrzymanej stali nie są w 100% takie jak w "oryginalnych" ostrzach damasceńskich.
Ilustracje w tekście pochodzą z Wikipedii. Grafika główna pochodzi z serwisu ShutterStock.