Rząd dogadał się z górnikami i zaprasza do stołu energetyków. Dotąd traktował ich jak powietrze

Zgodnie z zapowiedziami Artura Sobonia, wiceministra aktywów państwowych, odpowiedzialnego w rządzie za transformację energetyczno-górniczą, już w tym tygodniu mogą rozpocząć się rozmowy z energetykami i pracownikami sektora węgla brunatnego. Cel? Podpisanie z nimi podobnej jak z górnikami umowy społecznej, która ma być fundamentem dla przyszłych zmian.

Resort ma mieć już jakieś swoje propozycje w tej sprawie. O porozumienie może być jednak wyjątkowo trudno. Bo druga strona ma nieodparte wrażenie, że rząd ich i ich postulaty przez miesiące bagatelizował. I dopiero teraz, jak już się dogadał z górnikami, jest łaskaw z nimi rozmawiać.

Dominik Kolorz, przewodniczący śląsko-dąbrowskiej "Solidarności", po podpisaniu umowy społecznej z rządem stwierdził, że istniało spore niebezpieczeństwo, że górnicy będą pozostawieni sami sobie.

Stało się na szczęście inaczej. Są gwarancje zatrudnienia, jednorazowe odprawy i indeksacja wynagrodzeń górniczych. Takie postulaty też pojawiały się w rozmowach z rządem od miesięcy. I energetycy obserwowali, jak z jednej strony Ministerstwo Aktywów Państwowych idzie coraz bardziej na rękę górnikom, a z drugiej podobne argumenty od energetyków resort szybko zbywa. 

Tymczasem zapowiedź Sobonia to pierwszy raz od miesięcy, kiedy rząd jednoznacznie deklaruje, że z innymi – w kontekście polskiej transformacji energetyczno-górniczej – też chce usiąść do jednego stołu. Wcześniej nawet straszenie wielką manifestacją pod auspicjami „Solidarności”, którą zaplanowano na 9 czerwca – nic nie dawało.

Energetycy i pracownicy z sektora węgla brunatnego cieszą się, że w resorcie aktywów państwowych mają już jakieś konkretne dla nich propozycje. Być może okażą się w wielu przypadkach zbieżne z tymi, które wcześniej rządowi przekazał Ogólnopolski Komitet Protestacyjno-Strajkowego Spółek Energetyczno-Górniczych, Okołoenergetycznych i Ciepłowniczych. Podpisani pod nimi przedstawiciele 15 central związkowych chcą m.in. powołania do życia Ponadzakładowego Układ Zbiorowy Pracy, który ma być dla nich parasolem ochronnym na następne lata. 

Chcą też, żeby polska transformacja energetyczno-górnicza była oparta na krajowych zasobach i by ją wspierały nowoczesne technologie wychwytywania CO2 z istniejących jednostek energetycznych i ciepłowniczych. Z kolei rozwój przemysłu karbochemicznego - jak przekonują rząd - mógłby być dodatkowym gwarantem wykwalifikowanych miejsc pracy. 

Tymczasem energetycy (i nie tylko) nie do końca wiedzą, na czym stoją. Za ich dezorientację odpowiada też m.in. Tauron. Zarząd spółki-córki Tauron Wytwarzanie S.A. już w lutym przyjął uchwałę w sprawie „aktualizacji okresów eksploatacji bloków energetycznych w Tauron Wytwarzanie S.A.”. Zgodnie z tym dokumentem elektrowni Tauronu zakończyć ma swoją działalność już w 2025 r. Tymczasem w umówie społecznej z górnikami stroi, że zamknięcie ostatniej kopalni nastąpi dopiero w 2049 r.

Eksperci i aktywiści klimatyczni na podpisanej między rządem a górnikami umowie społecznej nie zostawiają suchej nitki. Ich zdaniem nie jest możliwe, żeby Komisja Europejska przy swoim Zielonym Ładzie i neutralności klimatycznej, zgodziła się na proponowane przez Polskę rozwiązania, w tym dotowanie z publicznych pieniędzy do wydobycia węgla. 

Wojciech Kukuła, starszy prawnik w ClientEarth i ekspert Koalicji Klimatycznej, przypomina, że pomoc publiczna na pokrycie bieżących strat produkcyjnych jest już zakazana w UE w odniesieniu do kopalń, które nie zostały zamknięte do końca 2018 r.

Dominik Olędzki z Koalicji Klimatycznej z kolei zwraca uwagę, że w negocjacjach zakończonych podpisaniem umowy społecznej nie było miejsca dla ekspertów, czy samorządowców, którzy także będą beneficjentami transformacji energetycznej.