Bruksela na dobre wycina rosyjski gaz i ropę. Płacenie w rublach? Nie będzie nawet za co
Bruksela pokazała długo zapowiadany plan energetyczny REPowerEU, dzięki któremu Unia Europejska przed końcem obecnej dekady ma uwolnić się od rosyjskich paliw kopalnych i przy okazji przynajmniej wyhamować wzrost rachunków Europejczyków za energię. Niektórzy wciąż jednak kręcą nosem.
Strategia REPowerEU w odpowiedzi na rosyjską agresję na Ukrainie ma przyspieszyć europejską transformację energetyczną i raz na zawsze skończyć z uzależnieniem od paliw kopalnych Rosji. Przedstawiony przez Komisję Europejską plan opiera się na trzech filarach. To zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, mobilizacja oszczędności energii oraz dywersyfikacja źródeł energii.
Cieszymy się z historycznego dążenia do czystej energii, przedstawionego w inicjatywie RePowerEU, ale z wielkim niepokojem patrzymy również na nacisk, jaki kładzie się na nowe trasy przesyłu gazu. UE powinna być ostrożna w tworzeniu kolejnych uzależnień od paliw kopalnych ze strony autokratycznych reżimów lub niszczących klimat projektów szczelinowania - przekonuje Patrick ten Brink, zastępca sekretarza generalnego Europejskie Biuro Ochrony Środowiska (EEB).
REPowerEU, czyli po pierwsze oszczędzanie energii
Plan, który ma wyleczyć UE z uzależnienia od rosyjskich paliw kopalnych, na starcie ma być wart 195 mld euro. Co zmienia REPowerEU? Całkiem sporo. Między innymi podnosi cel efektywności energetycznej z 9 do 13 proc. w ramach pakietu Fit for 55. Bo to właśnie oszczędzanie energii ma być receptą dla potencjalnych wyzwań energetycznych w przyszłej zimie. W dodatkowym dokumencie Komunikat w sprawie oszczędzania energii w UE zawarto główne cele: zmniejszenie zużycia gazu ziemnego i ropy o ok. 5 proc.
Będzie to wymagało odpowiednich sygnałów cenowych, inteligentnego wykorzystania ograniczonych środków publicznych i większych inwestycji prywatnych, a także dalszego wsparcia wraz z towarzyszącą polityką dla konkretnych działań w terenie - czytamy w dokumencie.
Państwa członkowskie jednocześnie mogą stosować środki podatkowe zachęcające do oszczędzania energii, takie jak obniżone stawki VAT na energooszczędne systemy grzewcze, czy izolację budynków.
Nowe budynki obowiązkowo z panelami słonecznymi
Ale bardziej efektywne oszczędzanie energii to tylo początek Plan REPowerEU zakłada również zwiększenie udziału OZE z 40 do 45 proc. - do 2030 r. Mowa jest również o specjalnej, unijnej strategii słonecznej, dzięki której moc instalacji fotowoltaicznych ma się podwoić do 2025 r. Z kolei do 2030 r. ma być w sumie zainstalowanych 600 GW mocy. Stopniowo ma być też wprowadzany obowiązek prawny instalowania paneli słonecznych na nowych budynkach publicznych i komercyjnych oraz na nowych budynkach mieszkalnych.
Pomysłem na zastąpienie gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej jest również ustanowienie celu 10 mln ton krajowej produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych i 10 mln ton importu do 2030 r. Na projekty wodorowe ma być przeznaczonych dodatkowych 200 mln euro. KE zaś zobowiązała się jak najszybciej - jeszcze tego lata - ocenić plany wodorowe, które interesują całą UE.
Bruksela nie odpuszcza też transportowi. KE pokaże specjalny pakiet dotyczący ekologicznego transportu towarowego, który ma na celu znaczne zwiększenie efektywności energetycznej w tym sektorze. Możliwa jest też inicjatywa ustawodawcza, która będzie celować w zwiększenie udziału pojazdów o zerowej emisji we flotach pojazdów publicznych i firmowych powyżej określonej wielkości.
Greenpeace: to zbyt mało i za późno
Chociaż strategia REPowerEU wydaje się jak najbardziej kompleksowa, to eksperci nie szczędzą jej krytyki. Zdaniem Joanny Maćkowiak-Pandera z Forum Energii zapewnienie komfortu energetycznego kolejnej zimy będzie kluczowym wyzwaniem dla wielu państw UE w tym Polski. Dlatego przekonuje, że potrzebne są konkretne działania.
W planie za mało jest konkretów w zakresie efektywności energetycznej, a przede wszystkim szybkiej redukcji zapotrzebowania na energię. Mimo że wszyscy się zgadzamy, że oszczędzanie energii jest ważne, nie mamy sprawdzonych narzędzi ich wdrażania i mało czasu na ich przygotowanie - uważa Maćkowiak-Pandera.
REPowerEU nie do końca podoba się też w Greenpeace Polska. Anna Ogniewska, ekspertka Koalicji Klimatycznej, zwraca uwagę, że plany te są krokiem w dobrym kierunku i będą służyły przyspieszeniu transformacji energetycznej unijnych gospodarek.
Ale w sytuacji, gdy niedługo miną 3 miesiące, od kiedy trwa krwawa inwazja rosyjska na terenie Ukrainy, współfinansowana ze sprzedaży paliw kopalnych, to zdecydowanie zbyt mało i za późno - twierdzi ekspertka.
Jej zdaniem trzeba postawić bardziej na odwrócenie się od paliw kopalnych. Zamiana Rosji na innego dostawcę nic nie da. Niezbędne jest jak najszybsze odblokowanie rozwoju energetyki wiatrowej na lądzie (w Polsce w to zasada 10H) oraz przyspieszenie rozwoju energetyki wiatrowej na morzu. Ale to wszystko, jak również rozwój czystego ciepłownictwa i rewolucja w systemie transportowym, nie ma szans na sukces, jeżeli UE nie wprowadzi natychmiastowego embarga na import paliw kopanych z Rosji.
W przeciwnym razie pieniądze nadal będą płynąć do rosyjskich spółek oraz będą zasilać kieszenie gigantycznych koncernów - przekonuje Anna Ogniewska.
