Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów. Statyczna czy dynamiczna – która lepsza?

Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów to recepta na wydłużenie jej bezawaryjnej eksploatacji. Tylko którą metodę wybrać – statyczną czy znacznie droższą dynamiczną?

Niektórzy producenci mają (wspólnie z kierowcami) na sumieniu wiele aut, w których poważnym awariom lub przedwczesnemu zużyciu uległy automatyczne skrzynie biegów. Powód był prosty: w wielu przypadkach nie przewidywano wymiany oleju w przekładni. O ile mowa o skrzyniach manualnych, to o awariach wywołanych brakiem okresowej wymiany oleju słychać stosunkowo rzadko (choć też się zdarzają). W przypadku automatów można spokojnie powiedzieć, że przepracowany olej to jedna z głównych przyczyn usterek.

Innymi słowy, nawet w autach których producenci nie przewidywali takiej operacji, warto się o nią pokusić. Dla dobra auta i tym samym własnego portfela.

Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów – co trzeba wiedzieć?

Przede wszystkim to, że jeśli skrzynia już zaczęła zachowywać się nieprawidłowo, to jest ryzyko, że się spóźniłeś – skrzynia mogła ulec uszkodzeniu, choć bywa i tak, że po wymianie oleju wszystko zaczyna na powrót pracować tak jak powinno. Są to rzadkie przypadki.

Pierwsza wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów – przynajmniej w większości przypadków – przeprowadzana jest między 60 a 120 tys. km przebiegu, natomiast kolejne – co 30-100 tys. km, zależnie od typu skrzyni. Wymiana środka smarnego jest konieczna we wszystkich typach automatów – czyli zarówno w przekładniach hydrokinetycznych, jak i w dwusprzęgłowych (np. DSG, PowerShift, TCT itd.) czy bezstopniowych, czyli CVT. Zdania są podzielone w przypadku prostych przekładni planetarnych e-CVT (stosowanych głównie w hybrydowych Toyotach i Lexusach) – sama Toyota zaleca tam w większości przypadków tylko inspekcję, chyba że mowa o trudnych warunkach eksploatacji – wtedy wymiana też wchodzi w grę.

Statyczna wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów – prosta i tania

Na dodatek wykona ją niemal każdy mechanik. Wykonuje się ją bardzo podobnie jak wymianę oleju w silniku – czyli spuszcza się stary olej, a potem wlewa świeży.

Jest tu jednak pewien spory kłopot: o ile z silnika bez problemu zlejemy niemal cały olej, bo jest on po prostu w misce olejowej zlokalizowanej pod blokiem jednostki napędowej, to skrzynia biegów trzyma całkiem sporą ilość oleju. W skrajnych przypadkach może być go nawet… 60 proc. stanu maksymalnego. Innymi słowy, trudno wtedy nawet mówić o faktycznej wymianie oleju, a raczej o dolewce. Nie można więc oczekiwać, że mieszanka starego i nowego oleju będzie dysponować takimi samymi właściwościami, jak wyłącznie olej nowy. Pogorszyć mogą się np. zdolności oleju do czyszczenia skrzyni z zanieczyszczeń, jak również samo smarowanie.

Czytaj również: Jak to jeździ: BMW Z3 Coupe 2.8. But klauna rzeczywiście świetnie rozwesela

Dynamiczna wymiana oleju – znacznie lepiej, znacznie drożej

Dynamiczna wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów pozwala na wymianę całego środka smarnego, ale nie da się jej zastosować w zautomatyzowanych skrzyniach biegów (które pod względem konstrukcyjnym są niemal identyczne ze skrzyniami manualnymi – np. oplowskie EasyTronic, MMT w Toyotach czy Sensodrive w Citroenach).

Niegdyś wymiana dynamiczna wiązała się z olbrzymim marnotrawstwem oleju ATF, ponieważ polegała na rozszczelnieniu układu chłodzenia przekładni i wielokrotnym uzupełnianiu stanu oleju w skrzyni a następnie uruchamianiu silnika – tak, by przekładnia wypluła cały przepracowany olej. Taki sposób wymiany pochłaniał nawet… 20 litrów oleju ATF. A litr takiego specyfiku potrafi czasem kosztować 200 zł.

Dziś robi się to na szczęście inaczej – dynamiczną wymianę oleju wykonuje się przy pomocy urządzenia podpinanego do układu chłodzenia skrzyni. Odseparowuje ono stary olej, jednocześnie uzupełniając niedobory świeżym. Dzięki temu nie ryzykuje się zapowietrzeniem skrzyni ani pompy oleju. Tego rodzaju maszyny mają dwie przezroczyste rurki, w których widać olej przepracowany i olej świeży – gdy ich kolor staje się taki sam, jest to sygnał do zakończenia pracy, ponieważ oznacza, że w skrzyni znajduje się już tylko świeży olej.

Zabieg dynamicznej wymiany oleju często łączy się z przepłukaniem przekładni odpowiednimi detergentami, dzięki czemu można ją za jednym zamachem wyczyścić od środka.

Problemy związane z dynamiczną wymianą są trzy. Po pierwsze, określenie to jest stosowane dość szeroko i należy dopytać w serwisie, czy przeprowadza on jednocześnie płukanie przekładni – albo czy wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Po drugie, niewiele warsztatów dysponuje sprzętem do tej operacji. I wreszcie po trzecie – nieumiejętnie przeprowadzona dynamiczna wymiana oleju może uszkodzić skrzynię biegów, więc bardzo ważne jest, by nie zlecać tego niesprawdzonemu serwisowi.

Czytaj również: Nowych aut nie kupuje się za gotówkę. Czym różnią się kredyt, leasing i abonament?

Czy warto w ogóle rozważać wymianę statyczną?

W niektórych przypadkach tak – na przykład wtedy, gdy warunki eksploatacji pojazdu nie należą do trudnych, a przebieg jest niewysoki (co zwykle oznacza niewielką ilość zanieczyszczeń w skrzyni). O statyczną wymianę można pokusić się również wtedy, gdy pobrana próbka starego oleju nie da żadnych powodów do narzekań, w rodzaju czarnej barwy, oznak przegrzania czy woni spalenizny. W pozostałych przypadkach należy rozważyć wymianę dynamiczną.

Trzeba dodać, że niekoniecznie ma tu zastosowanie stwierdzenie, że „lepsza wymiana statyczna niż żadna”. Owszem, teoretycznie tak, ale w praktyce często nie wiadomo, czy kupiony (lub posiadany przez mechanika) olej jest taki sam jak ten w skrzyni, a jeśli nie jest, to istnieje pewne ryzyko, że nie będą się one wystarczająco dobrze mieszać.

Ile kosztuje wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów?

Wymiana statyczna to zwykle koszt ok. 100-200 zł za robociznę, do tego należy oczywiście doliczyć koszt samego oleju (od 40 do ponad 200 zł za litr). Wymiana dynamiczna jest znacznie droższa – ceny robocizny raczej nie spadają poniżej 300 zł (a mogą być dwukrotnie większe), a pomimo używania specjalistycznych urządzeń, oleju i tak zużywa się więcej niż przy wymianie statycznej – co dodatkowo zwiększa cenę usługi.

Całkowity koszt wymiany oleju może wynosić od mniej więcej 600 do nawet ponad 2000 zł – i to przy korzystaniu z usług serwisów niezależnych. Jeśli o dynamiczną wymianę oleju poprosimy ASO, możemy w kasie zostawić ponad 3, a nawet 4 tys. zł. Nie jest to więc usługa tania, ale alternatywą dla niej jest remont skrzyni lub jej wymiana na inną (nową lub używaną) w razie awarii. Można więc stwierdzić, że to jednak regularna wymiana oleju wygląda na lepszy interes. A jaką metodą? To najlepiej niech oceni specjalista, mając przed oczami konkretny samochód.