Pieniądze na podwyżki dla policjantów wyrzucone w błoto. Nie uwierzycie, co zaproponowała Najwyższa Izba Kontroli
NIK sprawdził, jakie efekty daje rządowy program modernizacji służb mundurowych. W opinii Izby wspieranie służb podległych MSWiA przez ustanawianie różnych programów jest działaniem doraźnym i wcale nie gwarantuje ich stałego unowocześniania. Izba zaleca przeprowadzenie pilnych zmian i wynagrodzeniach i w organizacji finansowania służb, tak żeby mundurowi zarabiali jeszcze więcej.
Fot. Piotr Drabik /Flickr.com/CC BY 2.0
„Dzięki realizacji Programu modernizacji niwelowane są głównie braki sprzętowe wynikające z jego wyeksploatowania, a znaczna część środków przeznaczana jest na wzrost wynagrodzeń, co jak się okazuje nie zahamowało fali odejść funkcjonariuszy ze służby. Dlatego w opinii NIK, zasadne jest ustanowienie stabilnego systemu finansowania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, które uwzględniałoby z jednej strony możliwości finansowe budżetu państwa, a z drugiej potrzeby obywateli - tak jak np. finansuje się Siły Zbrojne RP” – podała NIK w opublikowanym w czwartek raporcie.
Policjanci i strażacy finansowaniu jako żołnierze?
Izba uważa, że konieczne jest ustanowienie stabilnego sposobu finansowania służb w kolejnych budżetach na poziomie gwarantującym właściwe wyposażenie i poprawę warunków pracy oraz konkurencyjne uposażenia i wynagrodzenia. Mogłoby to być powiązanie nakładów na służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo wewnętrzne z PKB, analogicznie jak zostało skonstruowane finansowanie Sił Zbrojnych. W opinii kontrolerów bowiem MSWiA nie udało się skutecznie przeciwdziałać odchodzeniu ze służby funkcjonariuszy ani poprawić atrakcyjność pracy w poszczególnych formacjach, nie mówiąc o zwiększeniu stanu zatrudnienia.
„Podwyżki uposażeń i wynagrodzeń, zrealizowane w zaplanowanych kwotach i w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, nie przyniosły zamierzonego skutku. Powodem był znacznie większy wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej. W latach 2016-2017 i w I połowie 2018 r. średnie wynagrodzenie w gospodarce narodowej wynosiło odpowiednio: 4.052,19 zł, 4.271,51 zł i 4.521,07 zł, co oznacza, że w tym okresie wzrosło o 11,6 proc.” – wskazał NIK.
Mundurowi mają lepiej tylko na papierze
W opinii Izby wypłacone w służbach podwyżki spowodowały, że średnie uposażenie funkcjonariuszy wzrosło w okresie 2016 - I połowa 2018 r. od 8,4 proc. w Straży Granicznej do 8,9 proc. w Policji. Najwięcej otrzymali funkcjonariusze BOR/SOP - o 16,4 proc. (dzięki dodatkowym środkom finansowym).
Choć średnia pensja funkcjonariusza Policji czy Straży Granicznej jest nominalnie wyższa od średniej płacy w gospodarce narodowej , to wartość względna uposażeń wyrażona relacją do średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej spadła w tym okresie: od 2,5 punktu procentowego w Policji do 3,1 w Straży Granicznej. Jedynie w BOR/SOP uposażenie wzrosło o 4,7 p.p. względem gospodarki narodowej.
w gospodarce narodowej w latach 2016-2018 (I poł.). Źródło: NIK
Średnie wynagrodzenie pracowników cywilnych poszczególnych formacji wzrosło: od 4,8 proc. w Straży Granicznej do 9,2 proc. w Policji i BOR/SOP. Jednak konkurencyjność wynagrodzenia pracowników, czyli jego wartość względna wyrażona relacją do średniego wynagrodzenia w GN spadła: od 1,4 p.p. w Policji do 4,3 p.p. w Straży Granicznej.
Zdaniem NIK to niekonkurencyjne płace miały wpływ na odchodzenie funkcjonariuszy ze służby. W okresie od 31 grudnia 2016 r. do 30 czerwca 2018 r. stan zatrudnienia (tj. bilans przyjęć do służb i zwolnień) we wszystkich formacjach zmniejszył się łącznie o ponad 3 tys. Najwięcej mundurowych odeszło z Policji, ponad 2600 osób.
„Należy zwrócić uwagę, że znaczny odsetek funkcjonariuszy odchodzących ze służby to ludzie młodzi. Przykładowo w 2017 r. ze służby w Policji zwolniło się na własny wniosek 2260 funkcjonariuszy - ponad 1/3 z nich (817 funkcjonariuszy) nie nabyła uprawnień emerytalnych (staż służby poniżej 15 lat). Co szczególnie niepokojące 20 proc. ogólnej liczby zwolnionych na własny wniosek (462 funkcjonariuszy) zrezygnowało ze służby przed upływem zaledwie 5 lat” – wskazał NIK.
w gospodarce narodowej w latach 2016-2018 (I poł.). Źródło: NIK
Utrzymywanie się niekorzystnych tendencji kadrowych może mieć negatywny wpływ na stan zatrudnienia w poszczególnych formacjach podległych MSWiA, a przez to ograniczyć im możliwość realizacji ustawowych zadań mających wpływ na stan bezpieczeństwa państwa.
NIK: potrzebne są zmiany
Najwyższa Izba Kontroli zwróciła się do Prezesa Rady Ministrów o rozważenie zmiany sposobu finansowania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne Państwa, a do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji:
- o możliwie szybkie podjęcie, w porozumieniu z komendantami podległych sobie formacji, realnych, systemowych i skutecznych działań w celu poprawy sytuacji kadrowej podległych im funkcjonariuszy, jak i pracowników cywilnych;
- o pilne wprowadzanie mierników (progów satysfakcji) realizacji poszczególnych przedsięwzięć Programu na lata 2019-2020. Mierniki te powinny pozwolić na ocenę wpływu modernizacji na bezpieczeństwo obywateli oraz ocenę stopnia realizacji Programu modernizacji.
Program modernizacji służb podległych MSWiA: Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Biura Ochrony Rządu (obecnie Służby Ochrony Państwa) został ustanowiony pod koniec 2016 r. Jego celem jest poprawa skuteczności i sprawności działania formacji podległych MSWiA, stworzenie warunków sprzyjających realizacji ich ustawowych zadań przez modernizację infrastruktury, sprzętu i wyposażenia, a także wzmocnienie motywacyjnego systemu uposażeń funkcjonariuszy oraz zwiększenie konkurencyjności wynagrodzeń pracowników cywilnych tych formacji.
Program modernizacji został przygotowany w latach 2015-2016 na podstawie analiz potrzeb sporządzonych przez poszczególne służby. W części dotyczącej wynagrodzeń został sporządzony samodzielnie przez MSWiA, które przyjęło kwotę 250 zł na etat, jako podstawę wzrostu uposażeń funkcjonariuszy i wynagrodzeń pracowników.W latach 2017-2020 przewidziano w Programie 9,2 mld zł na inwestycje, zakup sprzętu i wyposażenia osobistego oraz na wzrost uposażeń funkcjonariuszy i wynagrodzeń pracowników. Przy czym 5,5 mld zł to środki własne formacji, a 3,7 mld zł pochodzą z rezerwy celowej. Dla poszczególnych służb zaplanowano środki w następującej wysokości:
- Policja - 6 mld zł
- Państwowa Straż Pożarna - 1,7 mld zł
- Straż Graniczna - 1,3 mld zł
- Służby Ochrony Państwa - 0,2 mld zł
Czytaj także: Nadgodziny. Kiedy pracodawca może je nakazać?
