Tempomat – jak działa i jakie są jego rodzaje?
Mikołaj Adamczuk16.02.2024
Tempomat kiedyś kojarzył się z luksusem. Dziś jest już standardem w wielu autach miejskich, choć wciąż zdarzają się modele klasy premium, w których wymaga dopłaty. Jak działa i czym różnią się jego poszczególne rodzaje?
Wciskam przycisk lub przełączam dźwigienkę w odpowiednią pozycję, a samochód utrzymuje zadaną prędkość, zwalniając kierowcę z konieczności wciskania pedału gazu z określoną siłą. Oto, jak w najkrótszy sposób można opisać działanie tempomatu. Kto raz spróbował jazdy z takim rozwiązaniem, raczej niechętnie z niego zrezygnuje. Tempomat przydaje się zwłaszcza podczas długich podróży po autostradach i drogach szybkiego ruchu. Pomaga także na drogach krajowych, a np. na fragmentach z odcinkowym pomiarem prędkości pozwala… uniknąć mandatu, bo ogranicza ryzyko „zapomnienia się”.
Tempomat – historia
Pierwsze rozwiązanie tego typu pojawiło się już pod koniec lat 40. XX wieku – jak można się domyślać, oczywiście w kraju długich prostych, czyli w Stanach Zjednoczonych. Najwcześniejsze tempomaty miały postać blokady ograniczającej możliwość dalszego wciskania pedału gazu. To właśnie w USA ten element wyposażenia, znany tam pod nazwą „cruise control” szybko stał się oczywistością. Kierowcy europejscy musieli poczekać nieco dłużej. Z kolei tempomaty aktywne, automatycznie regulujące odległość do poprzedzającego samochodu, pojawiły się w latach 90.
Tempomat: jak działa?
Czujnik prędkości jazdy, regulator kąta ustawienia przepustnicy, jednostka sterująca i przełączniki – oto najważniejsze elementy układu tworzącego tempomat. Sterownik wysyła sygnał, a system analizuje położenie pedału gazu, hamulca i sprzęgła i prędkość, a także inne parametry, takie jak np. temperaturę silnika. Tempomat utrzymuje prędkość również na wzniesieniach, odpowiednio dodając gazu lub przyhamowując – tak, by samochód jechał dokładnie tyle, ile ustawił kierowca. W przypadku aut ze skrzynią automatyczną system współpracuje ze sterownikiem skrzyni, w razie możliwości np. wymuszając redukcję biegu podczas podjeżdżania pod górę. Przy samochodach z ręczną skrzynią to kierowca musi wybrać odpowiednie przełożenie, a redukcja zwykle oznacza wyłączenie systemu.
Jak włączyć tempomat? To zależy od konkretnego samochodu. Większość rozwiązań tego typu działa w konkretnym zakresie prędkości, np. między 30 i 180 km/h. Niektóre marki dawały możliwość zwiększenia za dopłatą maksymalnej szybkości, przy jakiej działał tempomat, np. do 210 km/h. Włączenie odbywa się najczęściej za pomocą przycisku lub dźwigienki. Należy szukać ich na kierownicy lub w tym rejonie, np. tuż pod kierownicą albo w dźwigni wycieraczek. Jak wyłączyć tempomat? Najczęściej robi się to przyciskiem. Układ wyłącza się też po wciśnięciu hamulca. Jeśli jedziemy z zadaną prędkością i chcemy ją np. na chwilę zwiększyć, by wyprzedzić inne auto, można to zrobić albo wciskając pedał gazu, albo za pomocą dźwigni lub przełączników. Po wciśnięciu i odpuszczeniu gazu układ wróci potem do utrzymywania wcześniej zadanej prędkości. Uwaga – jeśli nie mamy tempomatu adaptacyjnego, należy nadal zachowywać za kierownicą pełną uwagę. Auto nie zahamuje przed przeszkodą.
Tempomat adaptacyjny – co to jest?
Już „zwykły” tempomat to dość złożony układ. Tempomat adaptacyjny znany także jako aktywny jest jeszcze bardziej skomplikowany i daje jeszcze więcej możliwości. Tak zwany system ACC (Adaptive Cruise Control) opiera swoje działanie na czujnikach i radarach na zewnątrz auta, np. na lusterku albo za atrapą chłodnicy. ACC wykrywa przeszkody i utrzymuje od nich odpowiednią odległość. W razie potrzeby samochód „sam” hamuje, a potem przyspiesza. Z punktu widzenia kierowcy i uruchamiania układu taki tempomat działa podobnie do „zwykłego”, ale przy jego włączaniu należy jeszcze dobrać, jaką odległość do poprzedzającego pojazdu układ ma utrzymywać.
Najbardziej zaawansowane z systemów potrafią zatrzymać samochód i potem ruszyć np. w korku (funkcja „Stop & Go”), a także współpracują z nawigacją i systemem kamer rozpoznających znaki drogowe. To tak zwany „tempomat przewidujący”, który potrafi np. zredukować prędkość przed skrzyżowaniem czy rondem albo sprawia, że samochód dostosowuje prędkość do limitu ustalonego na danym odcinku. Praktyczne zwłaszcza podczas podróży po nieznanych, zagranicznych trasach, ale tego typu systemom zdarza się mylić i zwalniać auto do niskich prędkości w miejscach, które tego nie wymagają. Bywa groźnie, więc trzeba uważać.
Tempomat – jak używać?
Z głową! Nie można traktować tej funkcji jak autopilota. Nawet najbardziej zaawansowane układy wciąż nie zwalniają kierowcy z obserwowania drogi i reagowania. Ale tempomat naprawdę się przydaje, a jeśli w twoim samochodzie akurat nie ma takiego rozwiązania, poszperaj w internecie i sprawdź, czy nie da się go tanio i łatwo dołożyć. Jeśli mówimy o klasycznym, a nie adaptacyjnym rozwiązaniu, zwykle jest to naprawdę prosta modyfikacja. Docenisz ją podczas pierwszego wyjazdu za miasto.
Czytaj również:
