Najsłynniejsze morderstwo w historii Argentyny. Oceniamy serial „Carmel: Kto zabił Marię Martę?”

Gdyby w nowej produkcji serwisu Netflix szukać uniwersalnych prawd o Argentyńczykach, to dwie kwestie trzeba by uznać za niepodważalne. Po pierwsze, uwielbiają oni piłkę nożną, a po drugie, kochają zanurzać się w rodzinnych dramatach i robić z nich publiczne widowisko. Oba wątki stanowią zaskakująco istotne elementy historii Marii Marty Garcii Belsunse, która została zamordowana w swoim domu w 2002 roku. Pięćdziesięcioletnia kobieta należała do jednego z najstarszych rodów Argentyny, miała męża bogacza i była powszechnie lubiana ze względu na swoją działalność charytatywną. Mimo to ktoś postanowił ją zabić poprzez oddanie sześciu strzałów w głowę.

Nigdy wcześniej (ani później) żadna sprawa kryminalna nie zawładnęła tak mocno wyobraźnią Argentyńczyków, do czego w wydatny sposób przyczyniły się szukające sensacji media. Inna sprawa, że miały poważne podstawy do zainteresowania, gdyż śmierć Marii Marty pod wieloma względami przypominała historię wyjętą z powieściowego kryminału. Do morderstwa doszło w dniu meczu Boca Juniors Buenos Aires z ich największymi rywalami, River Plate, który cały naród śledził z zapartym tchem przed telewizorami. Zabójstwo przypominało czyn dokonany w afekcie, do zdarzenia doszło na zamkniętym terenie kurortu dla bogaczy, a rodzina ofiary próbowała początkowo całą sprawę w nieudolny sposób zatuszować.

Na platformie Netflix możemy znaleźć w gruncie rzeczy dwa rodzaje dokumentalnych produkcji poświęconych słynnym zbrodniom. Pierwsza grupa próbuje rozwiązać zagadkę. Najsłynniejszym przedstawicielem jest tu oczywiście „Making a Murderer”.

Inni twórcy wzbraniają się jednak przed podobną postawą i zamiast kreować rzeczywistość, starają się ją tylko jak najpełniej pokazać. Alejandro Hartmann odpowiedzialny za przygotowanie „Carmel: Kto zabił Marię Martę?” nie ukrywa w rozmowach z mediami, że w całej tej opowieści najbardziej pociągała go właśnie jej tajemniczość. Dlatego zgromadził wszystkich świadków tamtych zdarzeń i oddał im głos. Co już samo w sobie było ruchem tyleż ciekawym, co ryzykownym, bo właściwie każda osoba mająca styczność z tą sprawą ma coś na sumieniu. Bardzo możliwe, że niektórzy z bohaterów miniserii są wręcz odpowiedzialni za śmierci Garcii Belsunse.

„Carmel: Kto zabił Marię Martę?” jest dokumentem zrealizowanym z dużą wprawą, ale opartym na kilku podstawowych metodach przekazywania informacji widzom. Nawet jak na standardy gatunku jest tutaj bardzo dużo tzw. „gadających głów”, czyli wywiadów z bohaterami wydarzeń z 2002 roku. Hartmann obficie korzysta też z archiwalnych materiałów prasowych, a tam gdzie nie może niczym wypełnić pustki, dodaje rekonstrukcje z aktorami. Ten ostatni element niestety nie sprawia dobrego wrażenia i na pewno można było to przeprowadzić lepiej. Natomiast w ogólnym wymiarze do „Carmel” nie można się przyczepić od strony technicznej.

Sama narracja jest prowadzona w większości w sposób chronologiczny (od dnia morderstwa aż po kolejne procesy), a twórcy umiejętnie dawkują kolejne szczegóły sprawy, tworząc w ten sposób suspens. Nie ma wątpliwości, że wielu widzów nie znających wcześniej tej historii jak najbardziej się w nią wciągnie. I może to jest paradoksalnie największy problem nowego dokumentu Netfliksa.

Osobiście nie jestem fanem seriali dokumentalnych, które próbują na siłę udowodnić czyjąś winę lub niewinność, bo często w pogoni za słuszną sprawą naginają lub ignorują fakty (dobrym przykładem jest polskie „Nic się nie stało”). Wydaje mi się jednak, że rolą dokumentalistów, podobnie jak dziennikarzy, jest zadawanie trudnych i często nieprzyjemnych pytań. W ten sposób ryzykuje się utratę jednego czy drugiego bohatera, ale można zyskać znacznie więcej.

Alejandro Hartmann doskonale zdaje sobie sprawę, że postaci z jego dokumentu kłamią i to kłamią na potęgę. Nie robi jednak nic, żeby choćby spróbować wyciągnąć z nich ukrytą głęboko prawdę. Dlatego wraz z postępem odcinków serialu coraz trudniej powstrzymać wrażenie, że widz funkcjonuje w obrębie dosyć fałszywego obrazu. I finalnie nie zbliży się nawet odrobinę do prawdziwych okoliczności śmierci Marii Marty, choć oczywiście każdy będzie mieć własne teorie. Z tego powodu część odbiorców (w tym również ja) pozostaną po seansie z uczuciem pewnego niesmaku i wielkiego rozczarowania. A to trudno uznać za sukces.