Andrzej Sapkowski wzbudził falę kpin nowym wywiadem. Dlaczego polscy fani nie lubią autora „Wiedźmina”, a kochają Geralta?

Nie będzie żadnym zaskoczeniem stwierdzenie, że serial „Wiedźmin” okazał się z perspektywy Netfliksa olbrzymim sukcesem. Najnowsza adaptacja prozy Andrzeja Sapkowskiego zgromadziła przed ekranami olbrzymią widownię na całym świecie i sprawiła, że o platformie po raz kolejny mówiono w kontekście lidera rynku VOD. Oczywiście, sam poziom 1. sezonu mógł być zdecydowanie wyższy, a Lauren S. Hissrich nie do końca sprawdziła się w roli showrunnerki, ale potencjał do wzrostu w kolejnych seriach wciąż istnieje.

Powodów do niezadowolenia nie ma też z pewnością Andrzej Sapkowski. Popularność serialu tak mocno przełożyła się na zainteresowanie książkami Sapkowskiego w Stanach Zjednoczonych, że wydawnictwo musiało zamówić wielki dodruk egzemplarzy. Zwiększone zainteresowanie polskim pisarzem wykazały też amerykańskie media. Najnowszy wywiad udzielony portalowi io9 odbił się jednak dosyć dużym negatywnym echem.

W teorii powinno to wywołać falę oburzenia przede wszystkim w USA, a nie w naszym kraju, gdzie każdy zna styl Sapkowskiego. Jest jednak zupełnie na odwrót. Cały rodzimy internet żyje dzisiaj kpinami z autora „Wiedźmina”, które do pewnego stopnia mają zamaskować poczucie wstydu za takie zachowanie pisarza. Wśród komentarzy można nawet znaleźć stwierdzenia, że to najbardziej polski wywiad, jaki można było kiedykolwiek przeczytać w zagranicznej prasie. Dlaczego jednak w ogóle odczuwamy takie uczucia wobec wywiadu, w którym tak naprawdę nie padło nic przesadnie kontrowersyjnego czy ciekawego?

Moim zdaniem są dwa główne powody takiego stanu rzeczy: ogólna niechęć do Andrzeja Sapkowskiego i poczucie, że uosabia ona krytykowane cechy Polaków wyjeżdżających za granicę (nie ma tu znaczenia fakt, że wywiad został przeprowadzony mailowo). Popkultura jak każdy inny produkt eksportowy może być źródłem dumy i kompleksów. „Wiedźmin” jest dla nas ogólnonarodowym sukcesem, ale jego autor nie aspiruje do bycia postacią choćby lubianą, a co dopiero wielbioną.

Rzecz w tym, że to wyobrażenie na temat Sapkowskiego jest w dużej mierze fałszywe. Autor wiedźmińskiej sagi jest specyficzną postacią. Mam dosyć wysoki poziom samozadowolenia, lubi się chwalić, nie bawi się w konwenanse i ma dowcip cięty jak brzytwa (nawet jeśli nieco niedostosowany do obecnych czasów). Co ciekawe, właśnie w taki sposób odebrała go przeprowadzająca wywiad Beth Elderkin. W świecie amerykańskiej popkultury, gdzie wszystko jest wyreżyserowane, a każdy przejaw prawdziwych emocji przyjmowany jest ze zdziwieniem, taka postawa wydała się... odświeżająca.

Jego stosunek do graczy, czytelników należących do młodszego pokolenia i twórców adaptacji nie pasuje do obecnych czasów. Dlaczego Henry Cavill i Joey Batey zostali przyjęci tak pozytywnie przez widzów? Znaczenie ma oczywiście ich gra w serialu, ale równie ważne jest uznanie fandomu. W czasach, gdy wszyscy wielbiciele wielkich marek są wrzucani do jednego worka z toksycznymi trollami, rasistami i seksistami, takie podejście zdobywa serca i umysły. Sapkowski nie bawi się tego typu podchody.

Nigdy w życiu nie grał w gry i nie ma zamiaru opowiadać, że produkcje CD Projekt RED cokolwiek zmieniły w jego życiu. A jednocześnie ma czelność uważać się za głównego autora światowego sukcesu „Wiedźmina”. W oczach fandomu gier i serialu to straszna arogancja. Prawda jest taka, że fani (jak to fani) sami chcieliby najchętniej przypisać sobie główną zasługę w tym temacie. Dlatego nie mają oporów, żeby naśmiewać się z błędów Sapkowskiego, z których najsłynniejszym jest oczywiście przyjęcie pieniędzy za prawa do grywalnych ekranizacji „Wiedźmina” z góry. Choć przecież olbrzymia większość osób będących na jego miejscu w 1997 roku, gdy polski przemysł gier wideo był powijakach, podjęłaby podobną decyzję. Łatwo oceniać ją z perspektywy 2020 roku, ale prawda jest trochę bardziej skomplikowana.

Andrzej Sapkowski do pewnego stopnia sam jest winien obecnej niechęci fandomu do jego osoby. Więcej o jego przewinach pisałem w tekście poświęconym reakcjom na jego finansowy spór z CD Projekt RED (niedawno rozwiązany w sposób polubowny). Nie mogę się jednak oprzeć wrażeniu, że obecne żarty z jego niechęci do pracy to przejaw zadawnionych ran i ogólnonarodowych kompleksów. Bo przecież tak naprawdę większość z nas zareagowałaby ekstatycznie na wieść, że Sapkowski jednak chwycił znowu za literackie pióro i stworzył kolejną książkę z Geraltem z Rivii. Wtedy nie śmialibyśmy się z jego lenistwa, a raczej chwalili pracowitość.

* Zdjęcie tytułowe to screen nagrania wywiadu Lauren S. Hissrich z Andrzejem Sapkowskim.