Masochista i "Ostra randka", czyli afera z niczego

Okej, stop. Może jednak przyda się trochę dystansu do sprawy. Sam uwielbiam filmy Masochisty, oglądałem je po kilka razy i w żadnym razie nie życzyłem mu, by prawnicy się za niego wzięli. Ale po prawdzie - spodziewałem się, że prędzej czy później musi to nastąpić. I nastąpiło. Digital Quest Films, producent "Ostrej randki", którą Mieciu, jak to ma w zwyczaju, zmasakrował, zgłosił roszczenia dotyczące praw autorskich i recenzja zniknęła na dobre. Tak, tak - z Internetu nic nie ginie. Ale niewielkie to pocieszenie, gdy sam autor raczej ma ograniczone pole manewru - na jego kanał film już nie wróci, a reupload na jakieś zapomniane przez wszystkich bogów serwisy zda się na niewiele i może sprowadzić na Miecia gorsze kłopoty.

Internauci wyruszyli na krucjatę. Jak to usuwają, nie wolno cenzurować, pewnie twórcy wstydzą się swojego "dzieła", poczuli się zniszczeni, a YouTube wszelkie tego typu roszczenia rozpatruje z automatu na korzyść zgłaszającego. I sam chętnie bym przeciw temu zaprotestował, gdyby nie fakt, że sedno całej sprawy leży gdzie indziej. Nie chodzi bowiem o to, że film się komuś nie spodobał i ten postanowił go usunąć (jakkolwiek, być może przy okazji także o to), ale o to, że - zdaniem Digital Quest Films - łamie on prawa autorskie.

O wypowiedź w tej sprawie poprosiłem eksperta, Kubę Kralkę, z bloga TechLaw.pl - Prawo Nowych Technologii: 

"Recenzent ma prawo wykorzystać fragmenty omawianego przez siebie filmu zgodnie z prawem cytatu i jest to niezaprzeczalne. O usunięty film można zresztą walczyć w YouTube'owym centrum rozwiązywania sporów, powołując się na wykorzystanie dozwolonego użytku. Z drugiej strony wiem, że popularnym grzechem polskich youtuberów jest wykorzystywanie cudzych filmów w zakresie ubarwiania swoich wideo (np. fragmenty z "Pulp Fiction" w materiale o swoich wakacjach) i to już narusza prawo autorskie, gdyż nie jest uzasadnione np. elementami analizy krytycznej.

Wiem też, że niektórzy youtuberzy i Mietczyński nie jest zdaje się wyjątkiem, robią coś na kształt złożonych analiz różnych filmów, gdzie nie wykorzystują powiedzmy pięciu minut kadrów z filmu, tylko materiałów półgodzinnych, streszczając historię np. "Sali Samobójców", od początku do samego końca. To również może już zostać w pewnych okolicznościach uznane za naruszenie prawa autorskiego, bo ogranicza zdolności eksploatacyjne twórców filmów - widz YouTube, który zapozna się z takim streszczeniem w zasadzie nie ma już potrzeby oglądania filmu, a tym samym generowania przychodu dla jego twórcy. Nie jestem w stanie ocenić jak wyglądała sprawa w przypadku tego konkretnego materiału, gdyż go nie widziałem, ale jak nietrudno zauważyć - nawet uzasadnienie analizą krytyczną nie może prowadzić do tego, że youtuber tak naprawdę streszcza film, zamiast go ocenić."

Odoliński twierdzi w nim, że nie przeszkadza mu krytyka, a jedynie bezprawne wykorzystanie fragmentów filmu. Powołuje się przy tym na artykuł 35, oraz sześć innych zapisów ustawy, których już niestety nie wyszczególnia. Artykuł 35 ustawy o prawie autorskim brzmi następująco: "Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy". Kralka, w tekście "Kiedy możemy korzystać z prawa cytatu?",  dowodzi, że chodzi tu o to, że sytuacja, w której autor cytowanego dzieła zaczyna być stratny w wyniku przywoływania jego twórczości w naszym utworze jest niedopuszczalna. A ta z całą pewnością miała miejsce w tym materiale Mietczyńskiego.

//

Nikt nikomu nie zabronił oceniać i opiniować. Chodzi o respektowania prawa, nie cenzurowanie Internetu. To trochę tak, jakby burzyć się, że "Ostra randka" została nagle usunięta z torrentów czy Chomika. Ostatecznie Mietczyński nie był wcale pierwszą osobą, która ten film zmiażdżyła. Druga recenzja, równie - a może nawet jeszcze bardziej - krytyczna, ale wykorzystująca jedynie sceny z trailera, wciąż wisi na YouTube i nie wygląda na to, żeby ktoś miał się o nią upomnieć.