Marzycie o czystym powietrzu, zróbcie porządek w miastach. Na unijnej liście mamy jedynie pięciu reprezentantów
Warszawa, Kraków, Łódź, Rzeszów i Wrocław – na razie tylko tych reprezentantów ma Polska w grupie 100 unijnych miast, które zobowiązały się do walki ze zmianami klimatu i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r. Właśnie rusza specjalny program Komisji Europejskiej, który ma zapewnić finansowanie na odpowiednim poziomie tych miejskich inicjatyw.
Obszary miejskie odpowiadają za ponad 70 proc. emisji CO2. Chcąc walczyć o czyste powietrze, nie sposób ominąć miast. Jeżeli faktycznie porozumienie paryskie jeszcze ma coś znaczyć, to muszą być jak najszybciej w inny niż dotychczas sposób projektowane, budowane i zarządzane. Emisje pochodzące z miast można ograniczać na wiele sposobów – tworząc kompaktowe przestrzenie wyłącznie dla ruchu pieszych, zwiększając absorpcję i magazynowanie dwutlenku węgla z wykorzystaniem przyrody albo też elektryfikując transport.
Widzimy przykłady budynków o zerowym zużyciu energii lub zerowej emisji dwutlenku węgla w prawie wszystkich strefach klimatycznych. Działania podjęte w tej dekadzie mają kluczowe znaczenie dla wykorzystania potencjału budynków w zakresie łagodzenia skutków zmian klimatu – nie ma wątpliwości Jim Skea, wykładowca w w Imperial College London, członek Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu.
Walka ze zmianami klimatu: miasta mają dać przykład
Komisja Europejska uruchomiła właśnie program „100 naturalnych dla klimatu i inteligentnych miast”. Jego beneficjenci zobowiązali się do radykalnego zmniejszenia emisji i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r. W sumie zgłoszono 370 miast, także spoza UE. Oceniono ich plany a także entuzjam w dążeniu do osiągnięciu celu.
I w ten sposób wytypowano 100 miast, do których dołączyło kolejnych 12 spoza UE, m.in. Glasgow, Sarajewo i Stambuł. W tej grupie nie zabrakło także reprezentantów Polski, którzy na razie jednak stanowią mało liczną grupę. Polskich miast, które w tej dekadzie chcą stać się neutralne dla klimatu, albo przynajmniej bardzo się do tego zbliżyć, na razie jest pięć. To Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław i Rzeszów.
Niezależnie od tego, czy chodzi o zazielenianie przestrzeni miejskiej, walkę z zanieczyszczeniem powietrza, zmniejszanie zużycia energii w budynkach, czy też wprowadzanie ekologicznych rozwiązań w zakresie mobilności: miasta są często ośrodkami zmian, których Europa potrzebuje, aby odnieść sukces w naszym przejściu do neutralności klimatycznej - komentuje Frans Timmermans, wiceszef Komisji Europejskiej, pilotujący Zielony Ład w UE.
Unijni urzędnicy chcą, żeby ten przykład 112 w sumie miast rozlał się na całą UE i tylko zdopingował walkę ze zmianami klimatu. Eksperci zauważają, że w tym gronie znalazły się miasta, które na swoim koncie mają już osiągniętych wiele celów klimatycznych, jak Kopenhaga i Goeteborg; czy takie które dopiero niedawno podjęły tego typu wyzwania, jak Paryż i Mediolan. Nie zabrakło też tych, którzy do tej pory dosyć ociągali się z działaniami na rzecz klimatu, jak Łódź, czy Budapeszt.
Prywatny kapitał na pranie klimatycznych brudów
Matthew Baldwin, zastępca dyrektora departamentu mobilności i transportu w KE, w rozmowie z Politico, tłumaczy że w tej inicjatywie nie chodzi o kolejne ramy prawne, tym razem stworzone ekstra dla miast. Program ma mieć charakter oddolny, na jego podstawie miasta mają samodzielnie wybierać swoją drogę do neutralności klimatycznej.
Nie jest to długi palec KE, która patrzy z góry i mówi miastom, co mają robić. Zamiast tego zachęcamy miasta do opracowania planów, które będą dla nich odpowiednie. To, co sprawdzi się w Göteborgu, będzie nieco inne niż w Stambule - przekonuje Matthew Baldwin.
Konsorcjum 34 organizacji, a także eksperci klimatyczni na szczeblu krajowym i unijnym pomogą miastom w przygotowaniu umów, które mogą otrzymać od KE tzw. znak misji. Ten zaś ma ułatwić beneficjentom programu dostęp do prywatnych źródeł kapitału, które szukają skuteczniejszych niż dotychczasowe inicjatyw uderzających w zmiany klimatu. Pojawienie się takiego instrumentu cieszy m.in. w Warszawie, która ma już swoje pomysły mające zbliżyć stolicę Polski do neutralności klimatycznej.
W ramach misji Komisji Europejskiej stworzymy między innymi ekologiczny i proobywatelski system ciepłowniczy oparty na OZE. Wypracowane rozwiązania będą mogły służyć za wzór do zastosowania w innych miastach Polski i UE – twierdzi Rafał Trzaskowski, prezydent Warszawy.
