Polski rząd strzela na oślep w sprawie Turowa, a Czesi mówią już o zwiększeniu zasądzonej już kary

W sprawie kopalni Turów i kłótni o dalszy jej z los z Czechami polski rząd tak szybko rozkręcił karuzelę, że trudno się teraz w tym wszystkim połapać. Pewne jest jedno: dojdzie do wznowienia rozmów 18 stycznia. Ale dzisiaj naprawdę trudno przesądzać, czy rzeczywiście będzie tak, jak tego chce Anna Moskwa, minister klimatu i środowiska i skończy się podpisaniem porozumienia.

Przedstawicielka polskiego rządu nie ukrywa, że liczy na nowe otwarcie i nową też atmosferę - w odróżnieniu od tej w trakcie cyklu 18 spotkań negocjacyjnych z poprzednim rządem Czech (zmiana nastąpiła po październikowych wyborach u naszych południowych sąsiadów). Z kolei szefowa czeskiego Ministerstwa Środowiska Anna Hubackowa najchętniej wróciłaby do projektu porozumienia z września ubiegłego roku, wcześniej rozmawiała w tej sprawie z samorządowcami z gmin Hradecko, Chrastavsko i Frydlantsko i z przedstawicielami organizacji pozarządowych. 

Ale dobra atmosfera przyszłotygodniowych rozmów wcale nie jest pewna ani też to, że Polska będzie chciała wracać do umowy sprzed paru miesięcy w niezmienionej formie. Okazuje się, że też zapewniania minister Moskwy mogą nic nie znaczyć. Z informacji Dziennika Gazeta Prawna wynika bowiem, że polski rząd może nagle chcieć zmienić taktykę i przejść do ofensywy. A to dlatego, że już na spore wydatki narażają nas kary nałożone na TSUE. Dlatego Polska ma zamiar działać dwutorowo. Z jednej strony negocjować jak najkorzystniejsze porozumienie, ale z drugiej gabinet premiera Mateusza Morawieckiego miałby też pozywać Czechów przed sąd arbitrażowy. Warszawa ma zarzucać Pradze złamanie zapisów Karty energetycznej z 1994 r. mówiących o zakazie dyskryminacji inwestycji. 

Czesi zauważają, jak donosi serwis Seznam Zpravy, że przepisy Karty energetycznej pozwalają dochodzić o swoje firmom, a nie państwom. To przedsiębiorstwa na podstawie tych regulacji mają prawo pozywać inne kraje, o ile decyzje przez nie podejmowane mają wpływ na ich inwestycje energetyczne. Nasi południowi sąsiedzi przypominają ostatnie postępowanie arbitrażowe, które dotyczyło odszkodowania za potencjalnie utracone zyski w związku ze spadkiem wydobycia i spalania węgla. Niemieckie przedsiębiorstwo energetyczne Uniper pozwała za to Holandię. Ale w 2021 r. sąd arbitrażowy stwierdził, że jeżeli uczestnicy sporu: zarówno pozywająca firma, jak i pozwany kraj znajdują się w UE - arbitraż jest nielegalny, bo podważa rolę TSUE.

Projekt porozumienia z września 2021 r. jest autorstwa jeszcze byłego ministra klimatu i środowiska Michała Kurtyki. Polska miała zapłacić za czeskie inwestycje chroniące środowisko 45 mln euro. Ale teraz podobno chcemy zmniejszyć tę kwotę do 25 mln euro, bo i tak nad nami wisi kara zasądzona przez TSUE. Inne rozbieżności miały dotyczyć czasu obowiązywania umowy. Warszawa nie chciała sobie na zbyt długo wiązać rąk. 

Czesi chcieli w ten sposób wiązać się na zdecydowanie dłużej, bo minimum 15 lat. Inne uwagi zgłaszają czeskie organizacje pozarządowe, dla których porozumienia z września 2021 r. nie jest dobrym rozwiązaniem. 

Tymczasem Komisja Europejska poinformowała, że wysłała do Polski już trzy wezwania do zapłacenia zasądzonej przez TSUE kary za Turów. Wszystkie bezskuteczne. Przypomnijmy: na wniosek Czechów we wrześniu 2021 r. TSUE nałożył na Polskę karę w wysokości 500 tys. euro za każdy dzień niewykonywania wcześniejszego orzeczenia o jak najszybszym zamknięciu polskiej odkrywki. Od tego czasu zebrało się już tej kary na ponad 50 mln euro. Ale Bruksela nie zamierza czekać w nieskończoność. I jak Warszawa dalej będzie się ociągać z płaceniem - należną kwotę potrąci z należnych Polsce funduszy. 

Piotr Müller, rzecznik polskiego rządu, podkreśla że Polska jest w stanie ponieść koszt, który zabezpieczy polskie rodziny przed wyłączeniem energii elektrycznej dla kilku milionów ludzi. 

Tymczasem w Czechach pojawiają się głosy nakłaniające do zwiększenia nałożonej kary na Polskę, bo dotychczasowa - jak pokazują ostatnie miesiące - w żadnym stopniu nie spełnia swojego zadania. 

Zidek na spotkaniu z czeską minister środowiska Anną Hubackową przekonywał, że nie można jeszcze bardziej iść Polsce na rękę. Jego zdaniem o ile projekt porozumienia nie będzie znacząco zmieniony - będzie to najlepsze z możliwych sposobów na rozwiązanie czesko-polskiego sporu.