Nadchodzi opłata za opakowania i kolejne podwyżki w sklepach. Rząd forsuje ROP
Z wykazu prac rząd na najbliższe miesiące wynika, że na przełomie trzeciego i czwartego kwartału zostanie przyjęty projekt noweli ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami. Te regulacje wprowadzą długo oczekiwaną rozszerzoną odpowiedzialność producenta (ROP).
Od dłuższego czasu eksperci ratunek dla polskiej gospodarki odpadami widzieli m.in. w rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Co to takiego? Chodzi o rozwiązania legislacyjne, dzięki którym producenci zaczną ponosić odpowiedzialność finansową lub organizacyjną za wprowadzany na rynek produkt. Zdaniem Anny Sapoty, wiceprezes ds. relacji rządowych w Europie Północno-Wschodniej w firmie Tomra, takie rozwiązanie pozwoli na „przeniesie odpowiedzialność finansowej za te odpady i ich recykling z gmin na producentów”. Dlatego zdecydowana większość jest za tym, aby stosowne przepisy przyjąć jak najszybciej, bo i tak jesteśmy z nimi względem UE srogo spóźnieni.
Państwa tzw. starej Unii wprowadziły takie rozwiązania już na początku lat 90. U nas wciąż obowiązuje model przyjęty w 2001 r., później jeszcze delikatnie zmieniany w 2014 r. I z pewnością nie jest on ani efektywny, ani sprawiedliwy
– uważa Krzysztof Kawczyński z Krajowej Izby Gospodarczej.
Skończy się w Polsce raj dla producentów opakowań
Na razie koszty recyklingu w całości pokrywają gminy, czyli ich mieszkańcy. Każdego roku w Polsce na rynek wprowadzonych jest ok. 6 mln ton opakowań. Ok. 25 proc. z tego (jakieś 1,5 mln ton) jest zbierana selektywnie, ale połowa (ok. 3 mln ton) trafia do recyklingu. Już wcześniej wyliczano, że zagospodarowanie takiej ilości kosztuje od 1,4 do 1,6 mld zł rocznie.
Na razie producenci opakowań mają w naszym kraju raj. W odróżnieniu od większości krajów UE, gdzie trzeba płacić nawet do 15 euro na jednego mieszkańca - u nas to raptem 1,5 zł.
I właśnie przygotowywana przez rząd nowela ma to zmienić. W jej projekcie jest mowa m.in. o „rozdzieleniu strumienia opakowań produktów oraz odpadów opakowaniowych na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych oraz pozostałe opakowania”, „wprowadzeniu obowiązku osiągnięcia poziomu selektywnego zbierania butelek PET do 3l”, a także „ustanowieniu opłaty opakowaniowej ponoszonej przez wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych”. Przy czym zaznacza się, że wysokość tych opłat będzie ustalona oddzielnie - w drodze rozporządzenia.
Rozszerzona odpowiedzialność producenta, czyli czas na podwyżki?
Zmiana przepisów prawa, które miałyby zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. mogłyby wnieść do budżetu już w 2023 r. nawet 1,5 mld zł. Na potrzeby tych wyliczeń przyjęto, że opłata opakowaniowa wyniosłaby 50 gr przy 3 mln ton wprowadzonych opakowań na rynek. Jak czytamy w rządowym wykazie „projektowane przepisy, w tym w zakresie opłaty opakowaniowej, teoretycznie mogą zostać uwzględnienie, przez przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach, w cenie produktów”.
Czyli po przyjęciu ROP może być po prostu drożej w sklepach. O ile? „Nie jest możliwe dokładne oszacowanie i wskazanie wzrostu cen produktów, ponieważ to od indywidualnych decyzji poszczególnych przedsiębiorców w kontekście konkurencyjności rynku zależy, w jakim stopniu koszty systemu ROP zostaną przeniesione na konsumentów” - czytamy na rządowy stronach. J
Jednak strach przed drastycznymi podwyżkami, wywołanymi przez RPO, ma zdaniem niektórych ekspertów zdecydowanie za duże oczy. Szacuje się, że producent wody mineralnej do systemu po zmianach legislacyjnych wpłacałby w porywach 3 gr. No chyba, że rząd jednak zdecyduje się na wyższą opłatę opakowaniową - nawet do 2 zł. Wtedy mechanizm przynajmniej częściowego przerzucania kosztów na konsumentów będzie raczej przesądzony.
