Rząd chce wynajmować nasze prywatne mieszkania. Nie radzi sobie z polityką mieszkaniową

Przez dziesięć lat mieliśmy wybudować milion mieszkań ponad to, co budowało się do tej pory, a program Mieszkanie Plus miał być „epokowy” - mówił w 2018 roku premier Mateusz Morawiecki. 

Dziś, trzy lata później, wiadomo już, że o mitycznym milionie możemy zapomnieć, a program Mieszkanie Plus nie jest ani epokowy, ani nawet przyzwoity. To klapa, co już otwarcie przyznaje z kolei obecny wicepremier Jarosław Gowin, mówiąc w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej”, że była to „mało udana próba”. W efekcie nadal mamy deficyt 2 mln mieszkań, a młodzi ludzie nie mają gdzie mieszkać.

Ale oto jest nowy pomysł. We wtorek rząd przyjął projekt ustawy o Społecznych Agencjach Najmu. Agencje te mają być swoistymi pośrednikami pomiędzy prywatnymi właścicielami mieszkań a najemcami, których nie stać na wynajem na zasadach komercyjnych z powodu trudnej sytuacji życiowej.

Pomysł jest taki: Społeczne Agencje Najmu we współpracy z samorządami będą pozyskiwały mieszkania na wynajem od nas - od prywatnych właścicieli, którzy teoretycznie mogliby wynajmować je bezpośrednio. Dzięki przekazaniu lokali SAN do długoletniej dzierżawy właściciele zyskają ulgi podatkowe, ale będą mieli również gwarancję czynszu. A jako że SAN będzie gwarantował stabilny czynsz przez lata, mógłby negocjować obniżenie jego stawek, nawet o 20 proc. Dodatkowo właściciele mieliby gwarancję utrzymania lokali w dobrym stanie technicznym.

Z drugiej strony osoby, których nie stać na wynajem na zasadach komercyjnych czy na zakup własnego mieszkania miałyby dostęp do rynku, który dziś jest dla nich nieosiągalny. Dodatkowo mogłyby się ubiegać o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start, a

SAN-y mogłyby rozszerzyć swoją działalność o usługi socjalne dla osób w trudnej sytuacji życiowej, a nawet pomagać w rozpoczęciu samodzielnego życia młodym rodzinom czy  wychowankom pieczy zastępczej.

Z trzeciej strony samorządy będą miały lokale na wynajem bez konieczności ich budowania.

Kto właściwie będzie stał za Społecznymi Agencjami Najmu? Tworzyć je będą mogły spółki, w których samorządy mają większościowe udziały, organizacje pozarządowe, czyli stowarzyszenia lub fundacje, a także spółdzielnie socjalne, jako podmioty uprawnione do prowadzenia działalności pożytku publicznego. Jest tylko jeden warunek: przeznaczanie całości dochodów na działalność statutową SAN.

Pomysł, by wykorzystać zasoby, które i tak istnieją i zwiększyć dostępność mieszkań na wynajem dla ludzi mniej zamożnych jest dobry. Ceny najmu w ostatnich latach rosły jak szalone wraz z cenami zakupu mieszkania. Według danych Eurostatu ceny mieszkań w Polsce w ciągu dekady wzrosły o 25 proc., a ceny najmu nawet o 30 proc.

Jak wynika z analiz Online Mortgage Advisor, w rankingu 10 miast w Europie, gdzie najem nieruchomości w 2020 r. stał się mniej osiągalny cenowo dla przeciętnego mieszkańca w porównaniu z 2016 r., znajduje się aż sześć polskich miast. 

Pytanie jednak, co z wykonaniem tego planu? Czy uprawnione podmioty rzeczywiście będą chętne składać Społeczne Agencje Najmu? Czy nie skończy się na tym, że w długoletnią dzierżawę będą przekazywane tylko nieliczne mieszkania i to te w fatalnych lokalizacjach i w najgorszym standardzie - a takich na rynku nie brakuje. Znacie pewnie ten kawałek patodeweloperki: zardzewiała wanna na środku salonu, mieszkania w suterenie bez okien czy wspólna toaleta na końcu korytarza. Albo w szafie.

No i jeszcze jeden mały zgrzyt. Wiceminister rozwoju Anna Kornecka cytowana w komunikacie prasowym dodała, że stworzenie SAN ma też na celu łagodzenie niekorzystnego wpływu epidemii na rynek najmu.

Czyli że co? Ceny najmu są absurdalnie wysokie i trzeba coś zrobić, żeby ludzi było stać na własny dach nad głową, ale jak ceny spadły z powodu pandemii raptem o 10 proc. rok do roku, to trzeba ratować właścicieli tych mieszkać, coby za dużo nie stracili? Albo ja czegoś nie rozumiem, albo resort rozwoju sam nie do końca wie, dokąd zmierza.