Koronawirus do spółki z UE dobiją gotówkę. Wkrótce nie będzie co zbierać z tych śmiesznych papierków

Visa, MasterCard, a także mBank i jeszcze inny bank, którego nazwy nie ujawniono znaleźli się na prawniczym celowniku Orlenu. Paliowy gigant uważa, że operatorzy kart płatniczych oraz banki zawarły porozumienie, w efekcie którego Orlen miał znacznie ograniczony wybór partnerów, jeżeli chodzi o płatności bezgotówkowe. Roszczenie tylko od mBanku opiewa na kwotę przeszło 635 tys. zł.

Przez zawyżoną i najwyższą w UE opłatę interchange Polacy nie mogli płacić kartą m.in. w Biedronce. Przecież jeszcze 6-7 lat temu sprzedawcy chcący u siebie mieć terminale na karty płatnicze musieli uiszczać prowizję w wysokości ok. 1,6 proc. Średnia dla UE wynosiła wtedy 0,8 proc. W Polsce ekstremalnych przypadkach sięgała nawet 2 proc.

W końcu do sprawy włączył się Narodowy Bank Polski, który wypracował kompromis zmierzający do ustalenia górnej granicy dla opłaty kartowej w Polsce na poziomie 1,1 proc. W kwietniu 2013 r. do ówczesnej Komisji Finansów Publicznych trafiły trzy projekty ustaw w tej sprawie. W najbardziej kontrowersyjnym modelu opłata kartowa miała być ścięta do 0,5 proc. Ale nawet wtedy Związek Przedsiębiorców i Pracodawców przekonywał, że to może i zadowoli największe sieci handlowe, ale zbytnio sytuacji najdrobniejszych sprzedawców nie zmieni. Swoje propozycje składay też Visa i MasterCard. Ten drugi przygotował plan redukcji opłaty kartowej na lata 2014-2017 nazwany przez MasterCard Kodeksem Postępowania. Efekt był taki, że coraz trudniej było połapać się w tym bałaganie.

Koniec końców po serii regulacyjnych ustaleń od 2015 r. w Polsce opłatę kartową ustalono na poziomie maksymalnie 0,2 proc. dla kart debetowych i co najwyżej 0,3 proc. dla kart kredytowych. Ale nawet jakbyśmy sami nie zdołali uporządkować tego wcześniejszego bałaganu, to chwilę po naszych przepisach zaczęło obowiązywać Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2015/751, które wprowadzało dokładnie takie same limity. W przypadku MasterCarda na wyjątek zdecydowano się jedynie w Holandii, gdzie ustalono płaską opłatę 0,02 euro za każdą operację kartą debetową. Dla Visy odstęp od reguły uczyniono w Finlandii (0,19 proc. dla kart debetowych) i Irlandii (0,1 proc.).

Ustalenie odgórnych i jednolitych granic dla opłaty kartowej odbiło się pozytywnie i na sprzedawcach, i ich klientach. Pierwsi nie musieli już odsyłać z kwitkiem tych bez gotówki, a drudzy nie musieli z kolei martwić się, że może i płacili kartą, ale za to było drożej, bo sprzedawca na kosztach produktu dobijał sobie wysoką prowizję. 

Dzisiaj dzięki niskiej opłacie kartowej płatności bezgotówkowe wydają się powoli panować nad gotówką. Świadczy o tym chociażby ostatni raport NBP. Jeszcze w 2005 r. transakcji opłacanych żywym pieniądzem było w Polsce aż 98 proc., ale w 2018 r. to już tylko 57 proc. I raczej nic tego trendu nie zmieni.

Tym bardziej, że przed gotówką nowe kłopoty, które zgotowali jej Trybunał Sprawiedliwości UE do spółki z koronawirusem. Ten pierwszy wyrokiem z października 2019 r. od stycznia 2020 r. usługi związane z gotówką (np. tą dostarczaną do naszych bankomatów), takie jak sortowanie, liczenie, pakowanie i transport obłożył 23-procentowym podatkiem VAT. 

Za chwilę możemy być świadkami powrotu różnych opłat bankomatowych. Dodatkowe sięganie do kieszeni przy tej okazji będzie wyjątkowo bolesne, bo już do ofert proponujących 0 zł za kontakt ze swoją gotówką zdążyliśmy się wszyscy przyzwyczaić. Sytuację dodatkowo komplikuje epidemia koronawirusa. W irracjonalnej obawie przed powszechnym paraliżem Polacy oczywiście rzucili się do bankomatów wypłacać pieniądze, ale jednocześnie władze zapowiedziały zwiększenie limitów transakcji zbliżeniowych z 50 do 100 zł.

Jeśli do spanikowanych obywateli dotrze, że mimo sytuacji kryzysowej wciąż można płacić kartami (co jest bezpieczniejsze ze względu na brak kontaktu z obsługą), a transakcje po zwiększeniu limitów staną się jeszcze bardziej wygodne i szybsze, to sorki, ale mam wrażenie, że z gotówki nie będzie, co zbierać.