Lekarz odpowiedział na wszystkie pytania o szczepionkę na COVID. Nawet te głupie, których mogłeś bać się zadać

Już za kilka dni pierwsze osoby w Polsce otrzymają pierwszą dawkę szczepionki przeciw koronawirusowi. Doniesienia medialne wskazują jednak, że bardzo duża część społeczeństwa, w tym personelu medycznego, nie jest jeszcze pewna czy zaszczepi się w pierwszym wolnym terminie. Z tego też powodu – zarówno w kraju jak i za granicą w akcję informacyjną włączają się lekarze i całkiem dobrze im idzie.

Szczepionka na koronawirusa SARS-CoV-2 powstała w ekspresowym tempie. Proces, który zazwyczaj trwa wiele lat został zrealizowany w niecały rok. U osób, które nie mają nic wspólnego zawodowo z medycyną takie tempo wywołuje obawy. Media donoszą o niemal każdym pojedynczym przypadku wystąpienia skutków ubocznych przyjęcia szczepionki. Przy braku pełnej informacji o działaniu szczepionki takie informacje sprawiają, że ludzie z coraz większą rezerwą podchodzą do zbliżającego się szczepienia.

W piątek na Twitterze na pytania nieprzekonanych postanowił odpowiedzieć dr Wojciech Szczeklik, prof. medycyny w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cały wątek skupiający się na szczepionce opracowanej przez koncern Pfizer we współpracy z BioNTech zaczyna się poniższym twittem – polecam zainteresowanym. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi, jakich prof. Szczeklik udzielił internautom.

Jakie istnieją szczepionki m-RNA?

Szczepionki m-RNA, które na chwilę obecną mają potwierdzoną skuteczność i odpowiednie bezpieczeństwo i wchodzą obecnie na całym świecie do praktyki klinicznej to Pfizer-BioNTech (planowana jako pierwsza w Polsce) oraz Moderna

- pisze prof. Szczeklik.

Czy szczepionka oparta o m-RNA to nowa technologia?

Nie. Od lat jest rozwijana (badania nad nowotworami, inne zakażenia w tym Ebola, SARS-1). To, co jest nowe, to masowe szczepienia na bazie tej technologii

- przekonuje prof. Szczeklik.

Jaki jest mechanizm działania takiej szczepionki?

Szczepionka m-RNA zawiera instrukcję molekularną dla komórki ludzkiej jak wytworzyć białko S (spike, kolec) wirusa SARS-CoV-2, co w rezultacie uruchamia produkcję przeciwciał oraz odporność komórkową z limfocytów T przeciwko wirusowi

- tłumaczy prof. Szczeklik.

Czy możliwe są odległe skutki zmiany naszego kodu genetycznego DNA?

Absolutnie nie. Cząsteczka m-RNA, która znajduje się w szczepionce nie przenika do jądra komórkowego i nie integruje się z DNA człowieka. Po kilku dniach jest degradowana

- zaprzecza.

Jakie są krótkoterminowe powikłania po szczepieniu?

Bezpieczeństwo porównywalne do innych szczepionek przeciwwirusowych Najczęstsze działania uboczne to ból, zaczerwienienie w miejscu zastrzyku oraz często (ponad 20 proc.) uczucie zmęczenia, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka

- pisze prof. Szczeklik.

Jakie są długoterminowe powikłania po szczepieniu?

Na razie mamy obserwację kilkumiesięczną (od wakacji). Szczepionka wypada bezpiecznie. Długoterminowe skutki po szczepieniach są niezmiernie rzadkie. Dane o bezpieczeństwie długoterminowym będą zbierane, a informacje o nich będą publicznie dostępne

- uspokaja prof. Szczeklik.

Czy proces powstawania szczepionki przebiegał według pełnych procedur badań klinicznych?

Tak, choć tempo było imponujące, to nie pominięto żadnych kroków powstawania szczepionki: fazy przedkliniczne, kliniczne (duże grupy!) i rejestracja przebiegały prawidłowo

- zauważa.

Co oznacza 95 proc. skuteczność szczepionki?

Badania prowadzono na ponad 43 tys. ochotników (Pfizer) - połowa osób dostała placebo, a druga połowa szczepionkę w tej grupie. Na objawową formę COVID-19 zachorowało w grupie placebo 168 osób, a w grupie szczepionki 8 osób. Skuteczność ochrony przed zachorowaniem 8/170 = ok. 95%

- wyjaśnia prof. Szczeklik.

Jakie są wymogi odnośnie przechowywania szczepionki?

Szczepionka Pfizer-BioNTech po wytworzeniu jest przechowywana w -70 st. C (do 6 miesięcy). W przypadku transportu na suchym lodzie - nie dłużej niż 10 dni. W poradniach szczepieniowych po rozmrożeniu może być przechowywana w temp. +2 do 8 st. C do 5 dni

- pisze prof. Szczeklik.

Czy szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem choroby?

Badanie ponad 43 tys. ochotników (Pfizer) wykazało 10 ciężkich zachorowań w badanej grupie, z czego 9 w grupie placebo i 1 w grupie ze szczepionką

- tłumaczy.

Czy następnego dnia po szczepieniu mogę pójść do pracy?

Tak, choć lepiej nie szczepić całego zespołu w ten sam dzień z uwagi na możliwe odczyny poszczepienne (jw.), które mogą spowodować krótką absencję w pracy

- pisze prof. Szczeklik

Czy osoby uczulone na białko kurze mogą się szczepić?

Tak. Szczepionka składa się z m-RNA, cząsteczki tłuszczu, która ją otacza i umożliwia przenikanie przez błonę komórkową oraz jony sodu

- przekonuje.

Kiedy nabieramy odporności?

Po pierwszej szczepionce (podanie domięśniowe) należy się doszczepić po okresie 3 tygodni. Koniecznie trzeba się zaszczepić dwukrotnie, bo dopiero po drugiej dawce (7 dni po) uzyskujemy zakładaną odporność

- odpowiada lekarz.

Czy osoby w ciąży i karmiące mogą się szczepić?

Takie osoby nie brały udziału w badaniach i na chwilę obecną nie jest to zalecane. Ruszają badania w grupie osób ciężarnych i ta wiedza będzie się zmieniać

- zapewnia prof. Szczeklik.

Czy podanie szczepionki jeżeli jest się w ciąży może uszkodzić płód?

Nie ma żadnych podstaw żeby przypuszczać, że szczepionka jest szkodliwa dla rozwijającego się płodu, nawet jeżeli jest się w ciąży podczas szczepienia (choć nie jest to zalecane)

- informuje lekarz.

Jakie są przeciwwskazania do szczepienia?

Ciąża, karmienie piersią (to może się jeszcze zmieniać) oraz objawy ostrej infekcji z gorączką (temp >38 st.C)

- wylicza Szczeklik.

Jaki zachować odstęp czasowy od innych szczepień (np. na grypę)?

Odstęp między szczepieniem przeciw SARS-CoV-2 a innymi szczepieniami powinien wynosić 7 dni (to może się jeszcze zmieniać, ale na pewno nie potrzeba dłuższej przerwy)

- informuje.

Czy jeżeli choruję na ciężką niewydolność serca, astmę to mogę się zaszczepić?

TAK! Koniecznie! Pacjenci z ciężkimi chorobami przewlekłymi są narażeni na powikłania COVID-19. Optymalnie należy się szczepić w wyrównanym okresie choroby przewlekłej (nie podczas zaostrzenia)

- podkreśla prof. Szczeklik

Czy jeżeli przebyłem COVID-19 to powinienem się zaszczepić i czy jest to bezpieczne?

Jest to bezpieczne. Należy się zaszczepić. Po przebytym COVID-19 można rozważyć odłożenie szczepienia o 2-3 miesiące (utrzymująca się odporność), choć nie jest to konieczne (minimum 30 dni)

- pisze prof. Szczeklik.

Czy należy sprawdzić, czy mamy przeciwciała przeciwko SARS-COV2 (czy przebyliśmy zakażenie) przed szczepieniem?

Nie. W badaniach klinicznych nie było to testowane i nie jest to zalecane. Nie ma to też wpływu na skuteczność działania szczepionki

- zapewnia.

Czy częste są groźne powikłania wstrząsu uczuleniowego (anafilatycznego)?

NIE - są to niezmiernie rzadkie powikłania. Zagrażający życiu wstrząs wystąpił jak na razie u 3 osób (od wprowadzenia szczepień) na całym świecie. Były to osoby, u których wstrząs występował już wcześniej

- uspokaja prof. Szczeklik.

Czy mogą się szczepić osoby z chorobami nowotworowymi, chorobami immunologicznymi, stosujące leki biologiczne?

TAK. Osoby z obniżoną odpornością mogą i powinny się szczepić. Nie jest tylko do końca pewne jak dobra będzie wytworzona odporność (słabsza odpowiedź niż u zdrowych)

- przekonuje Szczeklik.

Czy szczepić dzieci?

Dzieci będą (jeżeli będą) szczepione na samy końcu kolejki. Także poczekajmy. Szczepionka jest bezpieczna dla dzieci powyżej 16 roku życia. Czekamy na wyniki z grupy 12-16 lat. Młodsze dzieci nie były jeszcze badane

- informuje.

Jak długo utrzyma się odporność po szczepieniu?

Tego jeszcze nie wiemy. Patrząc na stosunkowo małą zmienność genetyczną wirusa SARS-COV2 można przypuszczać, że przynajmniej rok

- mówi prof. Szczeklik.

Czy po szczepieniu trzeba nadal nosić maseczki i zachowywać dystans?

Na chwilę obecną tak, choć badania trwają i może się to zmienić. Szczepionka w 95 proc. zabezpiecza przed objawową chorobą, ale nie ma pewności czy zabezpiecza przed bezobjawowym przebiegiem i zakaźnością

- przestrzega lekarz.

Ile osób musi się zaszczepić żeby wróciła 'normalność'?

Aby uzyskać odporność zbiorową/stadną potrzebna jest odporność u ok. 70 proc. populacji (przebycie zakażenia lub szczepionka). Dla populacji Polskiej (38 mln) jest to około 26 mln

- prognozuje prof. Szczeklik.